Rok produkcji 1999 | Film dokumentalny | Czas trwania 53 minuty

 

 

Uzasadnienie jury:

'Wykraczający poza formułę dokumentu film ukazuje tragiczne losy polskiej inteligencji na przykładzie jednej biografii. Między przedwojennym Lwowem i emigracyjnym Londynem rozpięta jest historia jednego z nieprzejednanych wobec komunistycznego kłamstwa i hipokryzji Zachodu - Zdzisława Stahla."

Zdzisław Stahl mając 19 lat bronił Lwowa w czasie wojny z bolszewikami. Potem ukończył ekonomię. Był uczniem Władysław Grabskiego, specjalistą prawa budżetowego. Był też członkiem Stronnictwa Narodowego, osobistym sekretarzem i przyjacielem Romana Dmowskiego. Zasiadał w sejmie II Rzeczpospolitej i rządzie. Intelektualista, działacz polityczny i społeczny, zarazem doskonale grał w tenisa. Z Władysławem Kucharem tworzył jedną z najlepszych par deblowych w przedwojennej Polsce i wraz z nim w 1927 roku napisał podręcznik wprowadzający początkujących w tajniki tej gry. Obrońca Lwowa, syn jego wieloletniego wiceburmistrza Leonarda Stahla, w jakiś czas po zajęciu miasta przez Rosjan został aresztowany i zesłany do pracy w kopalni. Potem udało mu się dostać do Armii Władysława Andersa, gdzie otrzymał zadanie zbierania informacji o zaginionym w Rosji korpusie oficerskim. Po wojnie nie wrócił do kraju. Osiadł w Londynie. Napisał książkę o zbrodni katyńskiej. Prezesował Stowarzyszeniu Byłych Więźniów Sowieckich. Spisywał dzieje Polaków deportowanych w głąb ZSRR. Do końca życia był zawziętym antykomunistą. Nie godził się z rozstrzygnięciami konferencji jałtańskiej i głośno je potępiał. Zawsze niezależny, starał się i na emigracji tę niezależność zachować. Żył więc bardzo skromnie, właściwie w wielkiej biedzie. Zmarł w 1987 roku. Dziesięć lat później jego prochy sprowadzone do Polski spoczęły na cmentarzu w Szyniszowie koło Opola, obok grobu matki pochowanej tam w 1947 roku. Filmowy portret profesora Zdzisława Stahla realizatorzy dokumentu pokazują przez pryzmat wspomnień kilkunastu lwowian. Wyłania się z nich dramatyczny, wstrząsający obraz losów polskiej inteligencji na Kresach Wschodnich, zajętych przez Rosjan we wrześniu 1939 roku. Byli masowo aresztowani, bestialsko mordowani, wywożeni na Sybir i na stepy Kazachstanu, więzieni w łagrach, gdzie marli z głodu, zimna i wycieńczenia pracą nad siły. Profesor Stahl uparcie starał się tę prawdę ujawnić światu, także w latach, gdy zachodni politycy nie chcieli jej znać. [TVP]

 

Bogusław Dąbrowa-Kostka urodził się 19 listopada w Rabce Zdroju, operator filmowy, realizator telewizyjny, reżyser filmów dokumentalnych, dziennikarz, scenarzysta, producent. więcej