Wyświetlenie artykułów z etykietą: Samochód ciężarowy Tatra - przegląd

Hans Ledwinka - austriacki konstruktor samochodów, wraz z Siegfriedem Marcusem i Ferdinandem Porsche był jednym z pionierów austro-węgierskiej, a następnie czechosłowackiej oraz niemieckiej motoryzacji. Twórca unikalnych koncepcji podwozia samochodów Tatra z centralną rurą nośna oraz wachliwymi półosiami, silnika chłodzonego powietrzem umieszczonego z tyłu samochodu, areodynamicznego nadwozia Tatra 77 i jego kontynuacji oraz wielu innych nowatorskich projektów.

Hans Ledwinka urodził się 14 lutego 1878 roku w austro-węgierskim Klosterneuburg (Dolna Austria) w czeskiej rodzinie austriackiego pochodzenia. Studiował w "kk Bau- und Maschinengewerbeschule" w Wiedniu, a od 1897 roku pracował w Nesselsdorfer Wagenbau-Fabriks-Gesellschaft (od 1923 roku Zakłady Tatra). Szybko, bo w już w 1905 roku został był głównym konstruktorem firmy w Koprzywnicy (Nesselsdorfer). Był autorem wielu nowatorskich rozwiązań, w 1914 wprowadził do produkcji seryjnej hamulec na cztery koła. W 1917 roku przeszedł do Oesterreichische Waffenfabriks-Gesellschaft (przemianowanego w 1926 roku na Steyr-Werke, połączonego z Austro-Daimler-Puchwerke i przemianowanego w 1934 roku na Steyr Daimler Puch), gdzie pracował jako główny projektant produkcji samochodów. W 1920 roku Hans Ledwinka uzyskał prawo do posługiwania się tytułem „inżyniera” ze względu na swoją pracę w fabryce broni, chociaż uczęszczał tylko do niższej wiedeńskiej „ kk Staats-Gewerbeschule ”.

W 1921 roku Ledwinka przyjął ofertę od Nesselsdorfer Wagenbau-Fabriks-Gesellschaft (Zakłady Tatra),  był głównie odpowiedzialny za rozwój jako dyrektor techniczny do 1945 roku. 

Samochód Tatra 11, w którym zastosowano "Koncepcje Tatry" inżyniera Hansa Ledwinki został po raz pierwszy zaprezentowany 28 kwietnia 1923 roku, na jubileuszowym XV Praskim Salonie Samochodowym. Poniżej zdjęcie podwozia samochodu Tatra 11 prezentowanego w Muzeum Techniki Tatra w Koprzywnicy.

Oryginalna koncepcja ramy rurowej, w środku której był umieszczony wał napędowy napędzający mechanizm różnicowy z uchylnymi tylnymi półosiami. Mechanizm różnicowy Tatra to wyjątkowa konstrukcja, w której zastosowane są dwa przeciwstawne talerzowe stożkowe koła zębate zamiast zwykłego pojedynczego zestawu. Mechanizm różnicowy jest częścią wejściowego z kierunku wału napędowego, a nie jak zwykle w konwencjonalnym mechaniźmie róźnicowym na wyjściu w kierunku półosi. Skrzynie biegów zespolona w konstrukcji rurowej z widocznym lewarkiem zmiany biegów umieszczonym na górnej pokrywie 4-biegowej skrzyni biegów, ówcześnie była absolutna nowość koncepcyjna. Z przodu 2-cylindrowy silnik, benzynowy boxer chłodzony powietrzem, ruch powietrza był wspomagany wentylatorem umieszczonym na kole zamachowym silnika, wysysającym powietrze znajdujące się wokół ożebrowania cylndrów. Hamulce umieszczone tylko na tylnej osi. W kolejnych modelach inż. Ledwinka zastosował czterokołowy układ hamulcowy. Kierownica po prawej stronie, w Czechosłowacji do 1939 roku obowiązywał ruch lewostronny.

Po wyzwoleniu Czechosłowacji w 1945 roku Hans Ledwinka został wywłaszczony, był włascielem posiadłosci w Sudetach, na mocy dekretów Beneša. Nie uciekł, postanowił pozostać w Czechosłowacji. We wrześniu 1948 roku w pokazowym procesie przed „nadzwyczajnym” sądem ludowym został skazany na sześć lat więzienia za współpracę z III Rzeszą. Zarzucono mu, że jako konstruktor w Zakładach Tatry czynnie wspierał reżim nazistowski i udzielał Niemcom pomocy wojennej. Gdy już został osadzony w więzieniu, Zakłady Tatry nadal konsultowały z nim kolejne rozwiązania techniczne oraz rozwój serii Tatry 600.

Na krótko przed końcem kary pozbawienia wolności Ledwinkę odwiedził w więzieniu wysoki rangą urzędnik z Ministerstwa Przemysłu odrodzonej Czechosłowacji, który zaoferował Ledwince stanowisko specjalnego doradcy ze specjalnymi przywilejami (status VIP), gdyby pozostał w Czechosłowacji. Hans  Ledwinka jednak odmówił. Po odbyciu kary więzienia w 1954 roku Hans Ledwinka wraz z rodziną przeniósł się do Austrii, a następnie do Monachium .

Od 1955 roku, w wieku 77 lat, pracował dla producenta maszyn Haralda Friedricha w swojej firmie Alzmetall przy małym samochodzie „ Spatz ”.

Hans Ledwinka zmarł w Monachium 14 lutego 1967 roku. Został pochowany w Monachium.

W 1992 roku został w pełni zrehabilitowany przez Sąd Najwyższy Republiki Czechosłowackiej. Honorowym obywatelem Koprzywnicy (Nesselsdorf) został jednak dopiero w 2020 roku.

Inżynier Hans Ledwinka przy swoim samochodzie Tatra 87

Mechanizm różnicowy opracowany przez Hansa Ledwinkę

Nagrody i odznaczenia [źródło]

• 1944 Doktor der technischen Wissenschaften ehrenhalber der Technischen Hochschule in Wien
• 1961 Rudolf-Diesel-Medaille
• 1961 Österreichisches Ehrenkreuz für Wissenschaft und Kunst I. Klasse
• 1965 Großes Bundesverdienstkreuz

Życie prywatne

Hans Ledwinka w 1901 roku w Nowym Jiczynie {Neu Titschein / Nový Jičín) poslubił Mizzi Graffe-Fabig. Z tego małżeństwa pochodziło jego dwóch synów: Fritz i Erich (również projektanci samochodów). Jego żona Mizzi Ledwinka zmarła w 1926 roku.  W 1953 roku poslubił drugą zonę Ludwigę Kopkę, także pochdząca z Nowego Jiczyna.

Genealogia [źródło - Biografia niemiecka]

V Anton (1841–1903), karczmarz w K .;
M. Leopoldina Weissmann (1843-1923);
⚭ 1) Neutitschein 1901 Marie (1879–1926), T d. Kaufm. Julius Fabig ud Maria Hinner, 2) Wiedeń 1956 Ludwiga (1907–70), T d. August Neusser i Ludovika Jünger;
2 S z 1) → Fritz ( * 1902), inżynier samochodowy. - Reklama w Steyr-Daimler-Puch AG , → Erich ( * 1904), Dr. techn. Główny projektant

Źródła

• Heinz Köfinger: "Hans Ledwinka - Pionier des Automobilbaus"
• de.linkfang.org/wiki/Hans_Ledwinka
• oldtimermagazin.cz
• de.wikipedia.org
• tatra.cz
• curbsideclassic.com

Licencja

Tekst i zdjęcia autorstwa Letheko udostępnione na licencji CC BY-SA 3.0 PL  Mapy, grafiki, filmy pozostają własnością ich posiadaczy, użyte zostały do celów poglądowych oraz edukacyjnych.

Ponadczasowa ciężarówka Tatra 815. Produkowana w dziesiątkach różnych odmian, modeli oraz wersji z podwoziami o konstrukcji 4×4 | 6×6 | 8×8 | 10×10 | 12×12 od 1982 roku do dzisiaj. 

Niezależne zawieszenie sytemu Tatra daje radę w każdych warunkach - 'Koncepce Tatra' inżyniera Hansa Ledwinki pierwszy raz zastosowana w 1923 roku w samochodzie osobowym Tatra 11.

Tatra 128 była trzytonową, dwuosiową ciężarówką, zaprojektowaną i zbudowaną przez Zakłady Tatra w Koprzywnicy, na specjalnie zamówienie armii czechosłowackiej. Podstawą konstrukcyjną była większa, produkowana już od lat Tatra 111.

Pamiętajmy TATRA to najstarsza fabryka samochodów w Europie Środkowej i druga w historii światowej motoryzacji. Pierwszy samochód osobowy Zakłady Tatra wyprodukowały w 1897 roku a pierwszy samochód ciężarowy w 1898 roku. To już ponad 120 lat wkładu nowatorskich konstrukcji TATRA w historię i rozwój motoryzacji światowej.

Silnik Tatra 81

Stosowany w ciężkiej ciężarówce Tatra 81 produkowanej w latach 1939 - 42, wyprodukowano 220 egzemplarzy. Na bazie doświadczeń powstałych podczas eksploatacji Tatry 81, powstała legendarna ciężarówka Tatra 111 i jej modyfikacje. Silnik typu Tatra 81 był ostatnim modelem silnika chłodzonego cieczą, produkowanego przez zakłady Tatra.

Podstawowe parametry:

• Oznaczenie - Tatra 81
• Rodzaj - czterosuwowy, wysokoprężny, olej napędowy
• Układ chłodzenia - cieczą
• Liczba i ułożenie cylindrów - 8 V pod kątem 90 º  
• Średnica cylindra x skok tłoka - 115 x 150 mm
• Pojemność skokowa - 12 465 cm³
• Rozrząd - OHV
• Moc - maksymalna 117,8 kW, ciągła 95,1 kW przy (?) obr/min
• Układ smarowania - wymuszony, obiegowe, sucha skrzynia korbowa
• Instalacja elektryczna - 12 V, prądnica 300 W, rozrusznik 24 V, 4,4 kW
• Okres produkcji - od 1939 do 1942 roku

Czechosłowacka Tatra 77 (T77) jest przez wielu uważana jest za pierwszy seryjnie produkowany, samochód prawdziwie aerodynamiczny. Opracowali ją Hans Ledwinka i Paul Jaray, inżynier aerodynamiczny Zeppelin-a. Wprowadzona została na na rynek w 1934 r.,

Tatra 141 - ciężarówka produkowana przez firmę Tatra, została zaprojektowana do ciągnięcia ciężkich przyczep. Konstrukcja jest oparta na samochodzie Tatra 111. Tatra 141 ma większą, 8-miejscową kabinę, mniejszy rozstaw osi oraz mniejszą całkowitą długością pojazdu. Tatra 141 jest produkowana od 1959 roku. Zestawy montażowe wyprodukowane w zakładach Tatry w Koprzywnicy, montuje zakład w  Bánovcach nad Bebravou. Produkowane są dwie wersje: przystosowana do ciągnięcia 100- tonowej przyczepy oraz wersja T141B do ciągnięcia 50-tonowych ładunków. Prototyp został zaprezentowany w lipcu 1955 roku. W sumie w okresie 1957 - 1970 wyprodukowano 4953 egzemplarze Tatry 141.

Podstawowe wymiary ciągnika balastowego Tatra 141.

Tatra 111 - samochód ciężarowy skonstruowany i zbudowany na zamówienie Wehrmachtu, z przeznaczeniem do wojny na rosyjskich bezdrożach i w warunkach syberyjskiej zimy. Miał przyczynić się do zwycięstwa III Rzeszy, w efekcie końcowym pomagał realizować wielkie inwestycje socjalizmu.

Produkowany od roku 1942 do roku 1962, w którym to został zastąpiony nowym modelem - Tatra 138. Wyjątek stanowi ciągnik balastowy Tatra 111 o symbolu T 147, który był produkowany do 1970 roku i zastąpiony nowym modelem ciągnika balastowego Tatra 813. Przez ten okres zostały wyprodukowane 33 690 egzemplarzy Tatry 111 w rożnych odmianach i zabudowach.

Wehrmacht zlecił konstrukcję samochodu zakładom Tatra na początku 1939 roku, niedługo po aneksji Czechosłowacji i utworzeniu Protektoratu Czech i Moraw. Zakłady Tatra - historia powstania firmy sięga roku 1850, kiedy to Ignác Šustala założył w Koprzywnicy warsztat zajmujący się wytwarzaniem bryczek konnych, które wytwarzał aż do 1925 roku. W 1881 roku rozszerzono działalność firmy o produkcję wagonów kolejowych, a w 1897 roku wyprodukowany został pierwszy samochód osobowy marki, bazujący na automobilu Benza - model Präsident. Nazwę Tatra przedsiębiorstwo przyjęło w 1924 roku. Chronologia nazw: Ignatz Schustala & Comp.(1853 - 1890) → Nesselsdorfer Wagenbau-Fabriks-Gesellschaft a.s.(1890 - 1921) →  Kopřivnická vozovka a.s.(1921 - 1924) → Závody Tatra a.s.(1924 -1936) → Ringhoffer-Tatra as (1936–46) → Tatrzańskie Przedsiębiorstwo Narodowe (1946 - 1988). Zakłady Tatra zostały upaństwowiony na podstawie dekretów Beneša. Następnie burzliwe lata zmian ustrojowych i wielu różnych koncepcji prywatyzacyjnych. Obecnie sytuacja firmy jest stabilna, dająca duże nadzieje na przyszłość, działa pod nazwą Tatra Trucks as i jest w ciągłej fazie wzrostu produkcji.

Przełom w konstrukcyjny w zakładach Tatra dokonał się za sprawą wybitnego inż. Hansa Ledwinki [14.02.1878 - 3.03.1967], autora wielu unikalnych rozwiązań technicznych, stosowanych do dnia dzisiejszego w budowie ciężarówek Tatra (m.in. modułowa budowa podwozia, rura nośna z mechanizmami przeniesienia napędu wewnątrz oraz łamane, wahliwe mosty napędowe) - "Koncepce Tatra". Koncepcja pierwszy raz została zastosowana w małym tanim samochodzie osobowym Tatra 11 w roku 1923.

Muzeum Techniki Tatra

742 21 Kopřivnice, Záhumenní 367/1, Česká republika

Zdjęcia Letheko.

Więcej o samochodzie Tatra 111