↓

Silnik Tatra 81H (HB) wersja przystosowana do zasilania gazem drzewnym, na zdjęciu poniżej [Wikimedia Commons]

Podstawowe parametry:

• Oznaczenie - Tatra 81H (HB)
• Rodzaj - czterosuwowy, przystosowany do zasilania gazem drzewnym [holzgas]
• Układ chłodzenia - cieczą
• Liczba i ułożenie cylindrów - 8 V pod kątem 90 º  
• Średnica cylindra x skok tłoka - 125 x 150 mm
• Pojemność skokowa - 14 726 cm³
• Rozrząd - OHV
• Moc - maksymalna 110,4 kW, ciągła 88,3 kW przy (?) obr/min
• Układ smarowania - wymuszony, obiegowe, sucha skrzynia korbowa
• Instalacja elektryczna - 12 V, prądnica 300 W, rozrusznik 24 V, 4,4 kW
• Okres produkcji - od 1939 do 1942 roku

 ↓

Silnik Tatra V 910  → → → T955 W18 prototyp z 1943, 22 238 ccm, Ø 110 x 130, moc 220.6 kW /2000 rpm

Kluczowe zmiany konstrukcyjne w stosunku do poprzednika:

• chłodzenie powietrzem
• zmiana kąta pochylenia wzajemnego cylindrów z 90 º na 75 º
• zwiększenie ilości cylindrów z 8 do 12
• zmiana skoku i średnicy tłoka

Podstawowe parametry:

• Oznaczenie - V 910
• Rodzaj - czterosuwowy, wysokoprężny
• Układ chłodzenia - wymuszony, powietrzem. Dwa wentylatory napędzane łańcuchem Galla
• Liczba i ułożenie cylindrów - 12 V pod kątem 75 º  
• Średnica cylindra x skok tłoka - 110 x 130 mm
• Pojemność skokowa - 14 825 cm³
• Kolejność wtrysku - 1-8-5-10-3-7-6-11-2-9-4-12 Bezpośredni wtrysk paliwa
• Pompa wtryskowa - dwie sprzężone 6 sekcyjne 
• Rozrząd - OHV
• Stopień kompresji - 16,5:1
• Moc - maksymalna 158,00 kW przy 2250 obr/min
• Zużycie paliwa - 34 l/100 km, oleju - 0,3 l/100 km
• Układ smarowania - wymuszony, obiegowe, sucha skrzynia korbowa
• Pojemność układu smarowania - 25 litrów
• Instalacja elektryczna - 12 V, prądnica 300 W w lewym wentylatorze, rozrusznik 24 V, 4,4 kW
• Masa własna - 970 kg
• Okres produkcji - od 1942 do 1945 roku

 ↓

Silnik Tatra 111 → → → silniki chłodzone powietrzem o identycznych cylindrach i głowicach: Tatra 108 V8 0 pojemności 9884 cm³ a także 114 R4 o pojemności 4942 cm³  

Kluczowe zmiany konstrukcyjne w stosunku do poprzednika:

• zmieniony układ zasysania i czyszczenia powietrza dolotowego

Podstawowe parametry:

• Oznaczenie - T 111 
• Rodzaj - czterosuwowy, wysokoprężny
• Układ chłodzenia - wymuszony, powietrzem. Dwa wentylatory napędzane łańcuchem Galla
• Liczba i ułożenie cylindrów - 12 V pod kątem 75 º  
• Średnica cylindra x skok tłoka - 110 x 130 mm
• Pojemność skokowa - 14 825 cm³
• Kolejność wtrysku - 1-8-5-10-3-7-6-11-2-9-4-12 Bezpośredni wtrysk paliwa
• Pompa wtryskowa - dwie sprzężone 6 sekcyjne 
• Rozrząd - OHV
• Stopień kompresji - 16,5:1
• Moc - maksymalna 147,00 kW przy 2000 obr/min
• Zużycie paliwa - 34 l/100 km, oleju - 0,3 l/100 km
• Układ smarowania - wymuszony, obiegowe, sucha skrzynia korbowa
• Pojemność układu smarowania - 25 litrów
• Instalacja elektryczna - 12 V, prądnica 300 W w lewym wentylatorze, rozrusznik 24 V, 4,4 kW
• Masa własna - 970 kg
• Okres produkcji - od 1945 do 1952 roku

Silnik T111 okazał się doskonałą, niezawodną konstrukcją. Świetnie zdawał egzamin w trudnych warunkach atmosferycznych przy temperaturach spadających do - 40 stopni Celsjusza. 

 ↓

Silnik Tatra 111A  → → → silnik T912  R6 1/2 V12 podstawowy silnik samochodu Praga V3S oraz Praga S5T

Kluczowe zmiany konstrukcyjne w stosunku do poprzednika:

• napęd wentylatorów przy pomocy pasków klinowych, w poprzedniku za pomocą łańcuchów Galla

Podstawowe parametry:

• Oznaczenie - T 111A
• Rodzaj - czterosuwowy, wysokoprężny
• Układ chłodzenia - wymuszony, powietrzem. Dwa wentylatory napędzane paskami klinowymi
• Liczba i ułożenie cylindrów - 12 V pod kątem 75 º  
• Średnica cylindra x skok tłoka - 110 x 130 mm
• Pojemność skokowa - 14 825 cm³
• Kolejność wtrysku - 1-8-5-10-3-7-6-11-2-9-4-12 Bezpośredni wtrysk paliwa
• Pompa wtryskowa - dwie sprzężone 6 sekcyjne 
• Rozrząd - OHV
• Stopień kompresji - 16,5:1
• Moc maksymalna - 132,5 kW przy 1800 obr/min
• Moment maksymalny - 726 Nm przy 1400-1600 obr/min
• Zużycie paliwa - 34 l/100 km, oleju - 0,3 l/100 km
• Układ smarowania - wymuszony, obiegowe, sucha skrzynia korbowa
• Pojemność układu smarowania - 25 litrów
• Instalacja elektryczna - 12 V, prądnica 2 x 200 W, PAL-Magneton 02.9057.55 w obu wentylatorach, rozrusznik 24 V, 4,4 kW
• Masa własna - 970 kg
• Okres produkcji - od 1953 do 1962 roku

Silnik Tatra T-108 (3/4 silnika T-111) V8 służył do napędu samochodu Tatra 128. W latach 1951-52 wyprodukowano 4096 egzemplarzy dwuosiowej Tatry 128 4x4

Podstawowe parametry T-108

• Oznaczenie - T 108
• Rodzaj - czterosuwowy, wysokoprężny
• Układ chłodzenia - wymuszony, powietrzem. Dwa wentylatory napędzane paskami klinowymi
• Liczba i ułożenie cylindrów - 8 V pod kątem 75 º  
• Średnica cylindra x skok tłoka - 110 x 130 mm
• Pojemność skokowa - 9 884 cm³
• Kolejność wtrysku - 1-6-3-5-4-7-2-8 Bezpośredni wtrysk paliwa
• Pompa wtryskowa - rzędowa 8 sekcyjna
• Rozrząd - OHV
• Stopień kompresji - 16,5:1
• Moc maksymalna - 95.7 kW przy 2000 obr/min
• Moment maksymalny - b.d.
• Zużycie paliwa - 29 l/100 km, oleju - 0,25 l/100 km
• Układ smarowania - wymuszony, obiegowe, sucha skrzynia korbowa
• Pojemność układu smarowania - 25 litrów
• Instalacja elektryczna - 12 V, prądnica 2 x 200 W, PAL-Magneton 02.9057.55 w obu wentylatorach, rozrusznik 24 V, 4,4 kW
• Masa własna - 820 kg
• Okres produkcji - od 1950 do 1952 roku

By Rios - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=15648976

↓

Silnik Tatra T-928  → → → T-930 V12 [T-930-3 - T-930-54] stosowany m.in. w Tatra 138, Tatra 813, SKOT (OT-64) wersja T-928-14, kompresorach przewoźnych DK 661,  lokomotywach spalinowych serii 703, ..

Kluczowe zmiany konstrukcyjne w stosunku do poprzednika:

• Zwiększona średnica tłoka ze 110 mm do 120 mm
• Zmniejszona ilość cylindrów wersji bazowej z 12 do 8
• Mniejsza masa własna
• Jeden centralny wysoko umieszczony wentylator
• Napęd wentylatora poprzez sprzęgło hydrokinetyczne sterowane termostatem
• Pojedyncza rzędowa pompa wtryskowa

Podstawowe parametry:

• Oznaczenie - T928
• Rodzaj - czterosuwowy, wysokoprężny
• Układ chłodzenia - powietrzem. centralny wentylator. Napędzany przekładnią zębatą od wału korbowego ze sprzęgłem hydrokinetycznym sterowanym termostatem 
• Liczba i ułożenie cylindrów - 8 V pod kątem 75 º  
• Średnica cylindra x skok tłoka - 120 x 140 mm
• Pojemność skokowa - 11 782 cm³
• Kolejność wtrysku - 1-6-3-5-4-7-2-8 Bezpośredni wtrysk paliwa
• Pompa wtryskowa - Motorpal
• Rozrząd - OHV, centralny wałek rozrządu, napędzany przekładnią zębatą od wału korbowego
• Stopień kompresji - 16,5:1
• Moc - maksymalna 132,50 kW przy 2000 obr/min
• Moment maksymalny - 720 Nm przy 1200 obr/min
• Zużycie paliwa - 36 ± 5% litrów/100 km
• Układ smarowania - wymuszony, obiegowy, sucha skrzynia korbowa, chłodnica oleju
• Pojemność układu smarowania - 25 litrów
• Instalacja elektryczna - 24 V, alternator 500 W, rozrusznik 24 V, 4,4 kW
• Masa własna - 595 kg
• Okres produkcji - od 1956 do 1971 roku
• Ilość wyprodukowanych egzemplarzy wszystkich wersji - około 50 000 szt.

Silnik T-928-14 zabudowany w transporterze opancerzonym SKOT OT 64 R 3M

Silnik T-928 zabudowany w samochodzie ciężarowym Tatra 138

Powyżej silnik V 12 T-930-3 stosowany w samochodzie Tatra 813 6x6 oraz 8x8 Kolos a jego modyfikacje w lokomotywach spalinowych serii T212.(*) później 702, haubicach samojezdnych itp. 

Jest to bezpośrednie rozwinięcie silnika T-928 zaprojektowanego dla samochodu Tatra 138.

Podstawowe parametry:

• Oznaczenie - T-930
• Rodzaj - czterosuwowy, wysokoprężny
• Układ chłodzenia - powietrzem. centralny wentylator. Napędzany przekładnią zębatą od wału korbowego ze sprzęgłem hydrokinetycznym sterowanym termostatem 
• Liczba i ułożenie cylindrów - 12 V pod kątem 75 º  
• Średnica cylindra x skok tłoka - 120 x 140 mm
• Pojemność skokowa - 17 643 cm³
• Kolejność wtrysku - 1-8-5-10-3-7-6-11-2-9-4-12 Bezpośredni wtrysk paliwa
• Pompa wtryskowa - Motorpal
• Rozrząd - OHV, centralny wałek rozrządu, napędzany przekładnią zębatą od wału korbowego
• Stopień kompresji - 16,5:1
• Moc - maksymalna 198,60 kW przy 2000 obr/min
• Moment maksymalny - 990 Nm przy 1300 obr/min
• Zużycie paliwa - 44 ± 5% litrów/100 km
• Układ smarowania - wymuszony, obiegowy, sucha skrzynia korbowa, chłodnica oleju
• Pojemność układu smarowania - 25 litrów
• Instalacja elektryczna - 24 V, alternator 500 W, rozrusznik 24 V, 2 x 4,4 kW
• Masa własna - 1035 kg
• Okres produkcji - od 1963 do 1982 roku
• Ilość wyprodukowanych egzemplarzy wszystkich wersji- około 13 000 szt.

Na lewym boku silnika T-930 widoczny wodoodporny rozrusznik (tzw. cygaro lub wodnik) na boku prawym, tradycyjnym miejscu dla rozruszników w silnikach Tatra, znajduje się drugi identyczny rozrusznik. Chłodnica oleju nie była montowana na silniku tak jak w wersji V8, tylko oddzielnie, na klapie silnika lub innym miejscu nadwozia samochodu, lokomotywy, ..

 ↓

Silnik Tatra T2-928 - 1E Podstawowy silnik samochodu Tatra 148. Posiada różne modyfikacje osprzętu oznaczane cyfrowo, od 1E do 17E

Kluczowe zmiany konstrukcyjne w stosunku do poprzednika:

• Zwiększony skok tłoka ze 130 mm do 140 mm

Podstawowe parametry:

• Oznaczenie - T2-928 - 1E
• Rodzaj - czterosuwowy, wysokoprężny
• Układ chłodzenia - powietrzem. centralny wentylator. Napędzany przekładnią zębatą od wału korbowego ze sprzęgłem hydrokinetycznym sterowanym termostatem 
• Liczba i ułożenie cylindrów - 8 V pod kątem 75 º  
• Średnica cylindra x skok tłoka - 120 x 140 mm
• Pojemność skokowa - 12 667 cm³
• Kolejność wtrysku - 1-6-3-5-4-7-2-8 Bezpośredni wtrysk paliwa
• Pompa wtryskowa - Motorpal 
• Rozrząd - OHV, centralny wałek rozrządu, napędzany przekładnią zębatą od wału korbowego
• Stopień kompresji - 16,5:1
• Moc - maksymalna 146,60 kW przy 2000 obr/min
• Moment maksymalny - 813 Nm przy 1200-1400 obr/min
• Zużycie paliwa - 31,2 ± 5% litrów/100 km
• Układ smarowania - wymuszony, obiegowy, sucha skrzynia korbowa, chłodnica oleju
• Pojemność układu smarowania - 25 litrów
• Instalacja elektryczna - 24 V, alternator 500 W, rozrusznik 24 V, 5,8 kW
• Masa własna - 845 kg
• Okres produkcji - od 1969 do 1982 roku
• Ilość wyprodukowanych egzemplarzy wszystkich wersji - około 114 000 szt.

Fotografia silnika T2-928 po remoncie kapitalnym, ze strony firmy Miloslav Stodulka - opravy motoru Tatra, Liaz, Avia

W silniku były stosowane głowice dwóch typów "H" oraz "E" W początkowym okresie produkcji stosowana była głowica cylindra typu"H" (stosowana w poprzednim modelu silnika T-928 z samochodu Tatra 138) i była montowana na tulei cylindra bez podkładki. W późniejszym okresie stosowano głowicę typu "E" montowaną na tulei cylindra z zastosowaniem podkładki pod głowicę o grubości 2,5 mm.

W 1979 roku powstała modernizacja silnika pod oznaczeniem T2-148 dostosowująca go do spełnienia normy EHK (zmniejszenie głośności, zużycia paliwa, itp.)

 ↓

 różne wersje wyposażenia elektrycznego i aparatury paliwowej

 ↓

Silnik Tatra T2-928 - 17E wersja wojskowa

• Oznaczenie - T2-928 - 17E 
• Rodzaj - czterosuwowy, wysokoprężny
• Układ chłodzenia - powietrzem. centralny wentylator. Napędzany przekładnią zębatą od wału korbowego ze sprzęgłem hydrokinetycznym sterowanym termostatem 
• Liczba i ułożenie cylindrów - 8 V pod kątem 75 º  
• Średnica cylindra x skok tłoka - 120 x 140 mm
• Pojemność skokowa - 12 667 cm³
• Kolejność wtrysku - 1-6-3-5-4-7-2-8
• Pompa wtryskowa - Motorpal 
• Rozrząd - OHV, centralny wałek rozrządu, napędzany przekładnią zębatą od wału korbowego
• Stopień kompresji - 16,5:1
• Moc - maksymalna 146,60 kW przy 2000 obr/min
• Moment maksymalny - 798 Nm przy 1200-1400 obr/min
• Zużycie paliwa - 31,2 ± 5% litrów/100 km
• Układ smarowania - wymuszony, obiegowy, sucha skrzynia korbowa, chłodnica oleju
• Pojemność układu smarowania - 25 litrów
• Instalacja elektryczna - 24 V, alternator wodoszczelny 720 W, rozrusznik wodoszczelny 24 V, 5,8 kW
• Masa własna - ~845 kg
• Okres produkcji - od 1969 do 1982 roku
• Ilość wyprodukowanych egzemplarzy wszystkich wersji- około 114 000 szt.

 ↓

Tatra T3-929

 ↓

Tatra T3-928

 ↓

Tatra T3-930

Przekrój poglądowy silnika V12 T3-930 biturbo z samochodu Tatra 815, ekspozycja Muzeum Wojskowe Králíky. Fotografia Letheko.

Silnik V12 T3-930 biturbo z samochodu Tatra 815 , ekspozycja Muzeum Techniki Tatra. Fotografia Letheko.

 ↓

Silnik Tatra T3A-928 (EURO 0, I)

 ↓

Tatra T3B-928 (EURO II)

 ↓

Silnik Tatra T3C-928 (EURO III)

 ↓

 Tatra T3D-928 (EURO IV, V) z systemem SCR

 ↓

ciąg dalszy nastąpi

Ogólny schemat kodowania symbolu silnika Tatra, przykładowy fikcyjny numer T3A - 930 - 1200 - 130 - 80:

T (Tatra) 3 (generacja) A (norma spalin) 930 (ilość cylindrów) 1200 (nr seryjny produkcji) 130 (średnica cylindra) 80 (rok produkcji)

• T - oznaczenie marki producenta
• 3 - generacja 1 (Tatra 111, 138, 813), 2 (Tatra 148 i pochodne), 3 (Tatra 815 i jej pochodne)
• A norma emisji spalin A - EURO 0, B - EURO I i II, C - EURO III,  D - EURO IV i V
• 930 typ - ilość cylindrów (930 - 12, 929 - 10, 928 - 8)
• 1200 numer seryjny produkcji
• 130 średnica cylindra w mm
• 80 rok produkcji

Na tabliczce znamionowej nr może mieć inna kolejność np. 930-3A-1200-130-80

Silnik Tatra T3A 929-16 na hamowni

Przykładowy układ smarowania silnika Tatra 815. Grafika z pracy Mazání motoru

Układ smarowania silnika Tatra 815 typ T3A-929-16. Materiały szkoleniowe Tatra

Źródła 

• Tatra Portal
• Materiały Biura Handlowego Maszyny.PW
• Muzeum Tatry w Koprzywnicy
• Oficjalna strona Tatra Trucks a.s.
• Drewno zamiast benzyny
• Kfz. der Wehrmacht
• Frýba Jiří, Tatra 813 - historie, takticko-technická data, modifikace, Grada Publishing a.s, 2016
• Atlas lokomotiv
• Server valka.cz
• Výukový materiál [VY_32_INOVACE_MOV_3ROC_11] Mazání motoru

Reklama

Wszystkie części zamienne, nowe oraz po regeneracji do samochodów Tatra 138, 148, 813, 815, 810