Wyświetlenie artykułów z etykietą: Tatra 111

Muzeum Techniki Tatra

742 21 Kopřivnice, Záhumenní 367/1, Česká republika

Zdjęcia Letheko.

Więcej o samochodzie Tatra 111

Tatra 111 - samochód ciężarowy skonstruowany i zbudowany na zamówienie Wehrmachtu, z przeznaczeniem do wojny na rosyjskich bezdrożach i w warunkach syberyjskiej zimy. Miał przyczynić się do zwycięstwa III Rzeszy, w efekcie końcowym pomagał realizować wielkie inwestycje socjalizmu.

Produkowany od roku 1942 do roku 1962, w którym to został zastąpiony nowym modelem - Tatra 138. Wyjątek stanowi ciągnik balastowy Tatra 111 o symbolu T 147, który był produkowany do 1970 roku i zastąpiony nowym modelem ciągnika balastowego Tatra 813. Przez ten okres zostały wyprodukowane 33 690 egzemplarzy Tatry 111 w rożnych odmianach i zabudowach.

Wehrmacht zlecił konstrukcję samochodu zakładom Tatra na początku 1939 roku, niedługo po aneksji Czechosłowacji i utworzeniu Protektoratu Czech i Moraw. Zakłady Tatra - historia powstania firmy sięga roku 1850, kiedy to Ignác Šustala założył w Koprzywnicy warsztat zajmujący się wytwarzaniem bryczek konnych, które wytwarzał aż do 1925 roku. W 1881 roku rozszerzono działalność firmy o produkcję wagonów kolejowych, a w 1897 roku wyprodukowany został pierwszy samochód osobowy marki, bazujący na automobilu Benza - model Präsident. Nazwę Tatra przedsiębiorstwo przyjęło w 1924 roku. Chronologia nazw: Ignatz Schustala & Comp.(1853 - 1890) → Nesselsdorfer Wagenbau-Fabriks-Gesellschaft a.s.(1890 - 1921) →  Kopřivnická vozovka a.s.(1921 - 1924) → Závody Tatra a.s.(1924 -1936) → Ringhoffer-Tatra as (1936–46) → Tatrzańskie Przedsiębiorstwo Narodowe (1946 - 1988). Zakłady Tatra zostały upaństwowiony na podstawie dekretów Beneša. Następnie burzliwe lata zmian ustrojowych i wielu różnych koncepcji prywatyzacyjnych. Obecnie sytuacja firmy jest stabilna, dająca duże nadzieje na przyszłość, działa pod nazwą Tatra Trucks as i jest w ciągłej fazie wzrostu produkcji.

Przełom w konstrukcyjny w zakładach Tatra dokonał się za sprawą wybitnego inż. Hansa Ledwinki [14.02.1878 - 3.03.1967], autora wielu unikalnych rozwiązań technicznych, stosowanych do dnia dzisiejszego w budowie ciężarówek Tatra (m.in. modułowa budowa podwozia, rura nośna z mechanizmami przeniesienia napędu wewnątrz oraz łamane, wahliwe mosty napędowe) - "Koncepce Tatra". Koncepcja pierwszy raz została zastosowana w małym tanim samochodzie osobowym Tatra 11 w roku 1923.

Konstrukcja ta była oparta na dokumentacji niemieckiej firmy Bleichert z Lipska.¹  Na podwoziu zainstalowano żuraw o udźwigu 3 tony, sterowany za pomocą systemu silników elektrycznych. Silniki te napędzane były przez prądnicę czerpiącą moment obrotowy z silnika samochodu, za pośrednictwem przystawki odbioru mocy. Alternator używany do napędzania silników dźwigu był tradycyjnie umieszczony w kabinie kierowcy zamiast siedzenia pasażera. System mechanizmów elektrycznych dźwigu odpowiedzialnych za jego ruchy robocze mógł być zasilany alternatywnie z zewnętrznej trójfazowej sieci elektrycznej 380 V, podwozie wyposażone zostało w 4 podpory terenowe wysuwane ręcznie. Identyczne konstrukcje były produkowane w Zakładach Urządzeń Technicznych w Bielsku-Białej. Żuraw o identycznej konstrukcji w NRD był montowany na podwozia IFA H6 a w ZSRR na podwoziach ZiS 150, 151² oraz Studebaker, istniała także wersja gąsienicowa oraz pływająca. Według rosyjskich źródeł żurawie tego typu można było spotkać do końca lat 90-tych XX wieku, na jednostkach pływających po wodach Syberii. Żuraw HP3 zagrał w filmie "Czterej pancerni i pies" w scenie wymiany silnika w czołgu Rudy 102.

Pierwszy żuraw czechosłowackiej konstrukcji, produkowany w zakładach ČKD Slany [w tamtych czasach ČKD Závody Jana Švermy" Slany] otrzymał oznaczenie HOJ -4 hydraulický otočný jeřáb [hydrauliczny obrotowy żuraw]. Pierwsze egzemplarze powstały w 1954 roku (potrzebne źródło)

Do napędu pomp hydraulicznych odpowiedzialnych za ruchy żurawia służył umieszczony w części obrotowej silnik przedwojennego samochodu osobowego Tatra 52. Czterocylindrowy, benzynowy, poziomy, chłodzony powietrzem w wersji 14/52, dysponującym mocą 27 KM przy 2500 obr./min. Rama żurawia była wyposażona w 4 ręcznie wysuwane podpory, poziomowanie odbywało się przy pomocy śrub trapezowych obracanych korbą.

Żuraw typu HSC-4 zabudowany na podwoziu Tatra [T 111/140 R - podwozie przystosowane do zabudowy dźwigowej]

Żuraw typu HSC-5 na średniowiecznym Moście Karola w tle Zamek na Hradczanach. Zabudowany na podwoziu Tatra [T 111/140 R - podwozie przystosowane do zabudowy dźwigowej]. Fotografia ze zbiorów firmy ČKD Mobilní Jeřáby a.s. 

Na początku lat 50-tych XX wieku w Czechosłowacji opracowano system oznaczeń żurawi samochodowych, w zasadzie jest on stosowany do dnia dzisiejszego.

• - A - żuraw samochodowy
• - S - samojezdny żuraw 
• - B - napęd zabudowy dźwigowej od silnika benzynowego
• - D - napęd zabudowy dźwigowej od silnika diesla
• - E - napęd zabudowy od silnika elektrycznego

Na kolejnym miejscu cyfra oznaczał udźwig w tonach, kolejna cyfra oznaczała kolejny wykonanie danej zabudowy Przykład AB 6.1 to żuraw samochodowy z napędem zabudowy od silnika benzynowego o udźwigu 6 ton, pierwsze wykonanie.

Współczesne żurawie, oznaczenie np: AD 30 to żuraw samochodowy z napędem od silnika diesla o udźwigu 30 ton, i nie ma tu znaczenia czy do napędu żurawia służy silnik jazdy podwozia czy osobny silnik zabudowy dźwigowej

Czytaj więcej - Tatra 111 - samochód ciężarowy skonstruowany i zbudowany na zamówienie Wehrmachtu, z przeznaczeniem do wojny na rosyjskich bezdrożach, i w warunkach syberyjskiej zimy. 

Ciąg dalszy nastąpi

Źródła:

1. Materiały producenta żurawi ČKD Mobilní Jeřáby a.s.
2. Radzieckie maszyny budowlane
3. Neumann Jan, Tatra 111: historie, vývoj, nástavby, jiné využití, Grada Publishing a.s.
4. Valka.cz
5. Tatra nákladní typ 111 Zmodyfikowany i uzupełniony artykuł Petra Hošťálka pierwotnie opublikowany w Truck Magazin (maj 2007)
6. Soukromé muzeum Tatra 111 v Dobříči
7. BLEICHERT Automation GmbH & Co. KG
8. Adolf Bleichert & Co. – Wikipedia

Przypisy:

1. Firma Bleichert została założona w 1876 roku przez Adolfa Bleichert. Rozpoczyna działalność jako Fabrykę Kolei Linowych Adolf Bleichert & Co. w Lipsku, produkuje i projektuje koleje linowe oraz systemy transportu. Adolf Bleichert był jednym z wielkich ojców założycieli niemieckiej gospodarki i jest wymieniany w jednym rządzie z Alfredem Kruppem, Wernerem Siemensem, Rudolfem Dieslem, Ernstem Abbé i innymi. W czasach socjalistycznych funkcjonowała pod nazwą TRAKRAF. Firma zaprojektowała m.in. kolejkę linową na Kasprowy Wierch.
2. ZiS-150 – samochód ciężarowy produkowany przez firmę ZiŁ (ros. ЗиЛ, skrót od Завод имени Лихачёва, Zakład imienia Lichaczowa). W latach 1947-1957. Do napędu służył rzędowy silnik 6. cylindrowy o pojemności 5,6 litra. Moc przenoszona była na oś tylną poprzez 5-biegową skrzynię biegów. Samochód produkowany był głównie jako pojazd wojskowy. Łącznie powstało 774 615 egzemplarzy wszystkich wersji modelu. Następcą został ZiŁ-164.

O autorze

Prawa autorskie i udostępnianie, tekst: Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe(CC BY-NC-ND 4.0)