Kalendarium zbrodni wołyńskiej, masowych mordów UPA na polskiej ludności Wołynia i Galicji Wschodniej, dokonanych w latach 1943-1945. W ich wyniku zginęło ok. 100 tys. Polaków.

Kalendarium pierwotnie zostało opublikowane [2013-07-10] na portalu Muzeum Historii Polski i udostępniany jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.

Wołyń (województwo wołyńskie)

Rok 1943

9 lutego

- W kolonii Parośla I (pow. Sarny) zamordowano około 150 Polaków. Zbrodni dokonała sotnia Hryhorija Perehiniaka „Dowbeszki- Korobki”. Była to pierwsza polska wieś, w której Ukraińska Powstańcza Armia dokonała masowego mordu.

luty-marzec

- Powstała baza polskiej samoobrony we wsi Przebraże ( pow. Łuck); bazy samoobrony utworzono także m.in. w Hucie Stepańskiej (pow. Kostopol), Zasmykach (pow. Kowel), Pańskiej Dolinie (pow. Dubno)

marzec-kwiecień

- Policjanci ukraińscy porzucili służbę na rzecz Niemiec i przeszli w szeregi UPA. Część z nich uczestniczyła wcześniej w zagładzie Żydów.

26 marca

- W Lipnikach (pow. Kostopol) zamordowano co najmniej 182 Polaków. Zbrodni dokonał oddział Iwana Łytwyńczuka („Dubowyj”). Z rzezi ocalał dwuletni Mirosław Hermaszewski, późniejszy kosmonauta.

8 kwietnia

- W kolonii Brzezina (pow. Sarny) zamordowano ok. 130 Polaków. Oddziałami UPA dowodził Iwan Łytwyńczuk „Dubowyj”.

23 kwietnia

- W Janowej Dolinie (pow. Kostopol) oddziały UPA dowodzone przez Iwana Łytwyńczuka zamordowały ok 600 Polaków.

12 maja

- W kolonii Ugły (pow. Kostopol)zamordowano, również bronią sieczną, ponad 100 Polaków.

2 czerwca

- We wsi Hurby (pow. Zdołbunów) siekierami i bagnetami zamordowano ok. 250 Polaków.

16 czerwca

- We wsi Dermanka (pow. Kostopol) zamordowano około 100 Polaków.

lipiec

Kulminacja zbrodni dokonywanych przez UPA. Na Wołyniu zginęło w tym miesiącu ok 10-11 tys. Polaków.

5 lipca

Odparty atak UPA na Przebraże (pow. Łuck)

10 lipca

-  Koło wsi Kustycze (pow. Kowel) zostali zamordowani przez UPA poeta Zygmunt Rumel, przedstawiciel delegata rządu RP na Wołyń, komendant Straży Chłopskiej na Wołyniu i i Krzysztof Markiewicz, przedstawiciel AK na tym terenie. Mieli rozmawiać z dowódcami UPA o powstrzymaniu zbrodni na  Polakach.

11 lipca

- W kolonii Gurów  (pow. Włodzimierz) zamordowano około 200 Polaków. Część zginęła zabita siekierami i widłami.
- W kościele w Kisielinie (pow. Horochów) zamordowanych zostało około 90 Polaków z Kiesielina i okolicznych wsi.
- W Dominopolu (pow. Włodzimierz) zamordowano 220 - 250 Polaków.

11-12 lipca

- UPA dokonała mordów w około 150 miejscowościach w dawnych powiatach horochowskim, kowelskim włodzimierskim. Dowódcą UPA na Wołyniu był wówczas Dmytro Kljaczkiwśkyj „Kłym Sawur”.

- W Porycku (pow. Włodzimierz, dziś miasteczko nazywa się Pawliwka) zamordowano 200-220 Polaków, część zginęła w kościele. 11 lipca 2003 r. w Pawliwce prezydenci Aleksander Kwaśniewski i Leonid Kuczma odsłonili pomnik pojednania polsko-ukraińskiego z napisem „Pamięć. Żałoba. Jedność”.

12 lipca

- We wsi Zagaje (pow. Horochów) zamordowano ok. 260 Polaków
- We wsi Majdańska Huta (pow. Zdbołbunów) zabitych zostało 183 Polaków

14 lipca

- We wsiach Kołodno Lisowszczyzna i Kołodno Siedlisko (pow. Krzemieniec) zamordowano ok. 320-500 Polaków.

15/16 lipca

- We wsi Pułhany (pow. Horochów) zabito 101 Polaków, w Kupowalcach (pow. Horochów) – około 150

16-18 lipca

- Wymordowano co najmniej 155, być może nawet 600 Polaków, którzy na własną rękę opuścili Hutę Stepańską (pow. Kostopol), ośrodek polskiej samoobrony.

30 sierpnia

- W Ostrówkach (pow. Luboml) zamordowano od 476 do 521 osób, w tym część zabito siekierami. W Woli Ostrowieckiej (pow. Luboml) zginęło od 572-628 osób. W 2011 r. pochowano odnalezione i ekshumowane szczątki ofiar zbrodni UPA w Ostrówkach.

- W kolonii Gaj (pow. Kowel) zamordowanych zostało ok. 600 Polaków.

31 sierpnia

- Odparty atak UPA na Przebraże (pow. Łuck). W bazie samoobrony w Przebrażu uratowało się ok. 10 tys. Polaków.

Galicja Wschodnia (województwa lwowskie, stanisławowskie, tarnopolskie)

Rok 1944

2 lutego

- W Hanaczowie  (pow. Przemyślany) zamordowano 63–180 Polaków. Zbrodni dokonała sotnia „Siromanci” .

17/18 lutego

- W Ludwikówce (pow. Rohatyn) zamordowano 200-330 Polaków. Zbrodni dokonała sotnia „Siromanci”.

22/23 lutego

- W Berezowicy Małej  (pow. Zbaraż) zamordowano 131 Polaków. Część zginęła spalona żywcem.

28 lutego

- W Hucie Pieniackiej (pow. Brody) zamordowano 600 - ponad 1000 Polaków. Zbrodni dokonali ukraińscy ochotnicy do dywizji SS „Galizien” z 4 pułku policyjnego SS. 28 lutego 2009 r. prezydenci Lech Kaczyński i Wiktor Juszczenko oddali w Hucie Pieniackiej hołd ofiarom mordu.

- W Korościatynie (pow. Buczacz) zamordowano 124-156 Polaków.

12-16 marca

- W Podkamieniu (pow. Brody) zamordowano 100 do 150 Polaków, którzy schronili się w klasztorze dominikanów. Masakrę przeżył pisarz Leopold Buczkowski.

12 marca

- W Palikrowach (pow. Brody) zamordowano 365-367 Polaków.

kwiecień

- UPA, dowodzona przez Romana Szuchewycza „Tarasa Czuprynkę”, rozpoczęła na masową skalę „akcję antypolską”.

2 kwietnia

- Sotnia „Hajdamaków” zabiła 40 Polaków w kolonii Zełemianka (pow. Stryj).

12 kwietnia

- W Hucisku (pow. Bóbrka) zamordowano 101-118 Polaków.

16 kwietnia

- W Chodaczkowie Wielkim (pow. Tarnopol) zamordowano 250-832 Polaków.

19 -21 kwietnia

- Kulminacja mordów na Polakach i Ormianach w miasteczku Kuty (pow. Kosów). W marcu i kwietniu zginęło ok 200 osób.

22 maja

- W Bryńcach Zagórnych (pow. Bórbrka) zamordowano 120 -145 Polaków.

31 grudnia/1 stycznia

- W Uhryńkowcach (pow. Zaleszczyki) zabito ok. 150 Polaków.

Rok 1945

2 lutego

- W Uściu Zielonym(pow. Buczacz) zginęło i zostało zabitych w walce 133 Polaków.

5/6 lutego

- W Baryszu (pow. Buczacz) zginęło ponad 100 - 135 Polaków, w tym część w walce z kureniem „Bystrego”.