Rewolucja neolityczna - Jak zmieniła świat? Çatalhöyük i Göbekli Tepe - prof. Arkadiusz Marciniak

Neolit, pierwsze osady, słynne Çatalhöyük czy Göbekli Tepe, udomowienie zwierząt i roślin, narodziny cywilizacji… Te hasła z reguły padają na pierwszych lekcjach historii w szkole i potem się je zostawia, leci się z materiałem dalej. Rewolucja neolityczna, czyli schyłek epoki kamienia, to jednak niezwykle pasjonujące zjawisko, pełne ciekawych wątków, które są badane przez archeologów od lat i z całą pewnością temat ten zasługiwał na osobną Historyczną Rozmowę.

Historyczny Top

Prof. Arkadiusz Marciniak jest polskim archeologiem, na  co dzień związanym z Uniwersytetem Adama Mickiewicza. Habilitację uzyskał w 2006 roku pisząc rozprawę pt. “Zwierzęta w neolicie. Zooarcheologia społeczna pradziejowych społeczności rolniczych.” Na Uniwersytecie Adama Mickiewicza pełni funkcję profesora na Wydziale Archeologii. Profesor Marciniak był także stypendystą Programu Fulbrighta na University of California - Santa Cruz. Kieruje wykopaliskami na neolitycznym stanowisku w Çatalhöyük. Projekt edukacyjny UAM dla specjalistów z dziedziny archeologii i dziedzictwa naturalnego kierowany przez prof. Marciniaka otrzymał główną nagrodę przyznaną przez Dyrekcję Generalną ds. Edukacji, Młodzieży, Sportu i Kultury Komisji Europejskiej.

Neolit na ziemiach polskich rozpoczyna się ok 5500 lat p.Chr. [Świat ok. 9000 – 3400 p.Chr. / Tereny obecnej Polski ok. 5200 – 2300 p.Chr.] Doszło wówczas do wielkiego przełomu w życiu ówczesnych społeczności. Spowodowały go migrujące z południa grupy ludzkie przynoszące nieznane dotąd sposoby gospodarowania zasobami i stylu życia.

Neolit to okres w dziejach, kiedy ludzie zaczęli uprawiać rośliny, hodować zwierzęta i lepić garnki z gliny. Z pewnością jest to jeden z najciekawszych "momentów" w historii - jego konsekwencją było powstanie wsi, a wkrótce miast. Archeolodzy nazywają ten etap dziejów "rewolucją neolityczną", chociaż jak na rewolucję, to trwał on bardzo długo, bo parę tysiącleci. Sama nazwa "neolit" oznacza "nową epokę kamienia" - wszak wtedy kamień wciąż był głównym surowcem do tworzenia narzędzi, z tym że teraz często był "gładzony". [Wikipedia: neolit, rewolucja neolityczna, Żyzny Półksiężyc]

Żyzny Półksiężyc, inaczej Złoty Róg - pas ziem o większej żyzności, mający kształt wielkiego półksiężyca, ciągnącego się od Egiptu poprzez Palestynę i Syrię po Mezopotamię. Mapa autorstwa User: Norman Einstein - Praca własna. This image was based on a similar map from the 1994 edition of the Encyclopedia Britannica., CC BY-SA 3.0, Link

Warto także posłuchać: Rewolucja neolityczna. Jak wpłynęła na ludzkość? - dr hab. Marek Nowak | KONTEKST 106 | Archeologia Żywa