Wojciech Świder

W materiale znajduje się streszczenie książki pt. „Wall Street i Hitler”, autorstwa Antonego Suttona. Wersja pisana dostępna jest pod linkami:

• https://obserwatorgospodarczy.pl/2020/09/01/jak-amerykanski-biznes-sprawil-ze-hitler-doszedl-do-wladzy/
• https://comparic.pl/wall-street-i-hitler-recenzja-ksiazko-antonego-suttona/

 Wall Street and the Rise of Hitler by Antony C. Sutton, Seal Beach, Calif.: '76 Press (1976)

Decyzja o budowie Wytwórni Amunicji nr 3 w Nowej Dębie zapadła pod koniec 1936 r.. Fabrykę zlokalizowano na obszarze leśnym o powierzchni 1500 ha położonym w pobliżu wsi Majdan i Dęba. 15 grudnia 1938 r. uruchomiono narzędziownię i oddział remontowy. W sierpniu 1939 zainaugurowano produkcję na wydziale zapalników. Po zajęciu Nowej Dęby przez Niemców zakład przechodzi pod zarząd Zakładów Południowych w Stalowej Woli. Z dniem 1stycznia 1941 wytwórnia przekazana została Wermachtowi. Żołnierze niemieccy opuścili zakład w końcu lipca 1944 r. Przez niemal dwa lata w Wytworni przebywali Rosjanie. Wytwórnia podlegała bezpośrednio Zjednoczeniu Przemysłu Uzbrojenia w Radomiu, zaś pośrednio Centralnemu Zarządowi Przemysłu Zbrojeniowego w Warszawie. W lipcu 1948 r. wytwórnia została przekazana Państwowemu Przedsiębiorstwu Wydzielonemu "Zjednoczone Fabryki Śrub i Nitów w Bielsku Białej. Dnia 1 stycznia 1951 r. utworzono przedsiębiorstwo państwowe "Zakłady Metalowe Dęba" podlegające Centralnemu Zarządowi Wyrobów Precyzyjnych. 

Blok silnika 125 cm³ do motocykli WSK produkcji Zakładów Mechanicznych w Nowej Dębie [Źródło Oldtimerbazar]

W niewiele ponad 2 lata na terenie COP powstały zakłady z branży zbrojeniowej:

• Fabryka Obrabiarek „H. Cegielski” w Rzeszowie – kwiecień 1937 rok – produkowała: obrabiarki, tokarki, wiertarki, działka przeciwpancerne 37 mm
  i przeciwlotnicze 40 mm na lic. „Boforsa”
• Zakłady Południowe w Nisku – 19 stycznia 1937 rok – zadanie: wybudowanie zakładów hutniczych i mechanicznych – 22 grudzień 1937 r. uruchomiono Zakłady Południowe w Stalowej Woli – produkcja: haubice 100 mm wz. 14/19P, baterie armat dalekonośnych 105 mm wz. 29, lufy do dział przeciwlotniczych, części do maszyn samochodowych i lotniczych
• Fabryka Silników Lotniczych PZL w Rzeszowie –  maj 1939 rok
• Państwowe Zakłady Lotnicze w Mielcu – marzec 1939 rok
• Wytwórnia Amunicji Nr 3 w Dębie – maj 1937 rok
• Państwowa Fabryka Amunicji Nr 2 w Dąbrowie-Bór – czerwiec 1937 rok
• Państwowa Fabryka Amunicji Nr 5 w Jawidzu – od sierpień 1937 rok – nie ukończona
• Państwowa Wytwórnia Prochu oddział Krajowice – od lipiec 1938 rok – nie ukończona
• Wytwórnia Nitrozwiązków „Nitroza” w Obleśnej Górze – od 7 września 1937 rok – nie ukończona
• Fabryka Materiałów Wybuchowych „Lignoza” w Pustkowie – jesień 1937 r.
• Fabryka Gum Jezdnych „Stomil” w Dębicy – kwiecień 1938 r.
• Fabryka Kauczuku Syntetycznego w Dębicy – grudzień 1938 r.
• Odlewnia Metali Półszlachetnych w Gorczycach – wrzesień 1938 r.
• Odlewnia Stopów Lekkich w Rzeszowie
• Walcownia Metali Kolorowych w Pustyni k. Dębicy – zima 1938 r. – nie ukończona
• Wytwórnia Silników Samochodowych w Lublinie – wrzesień 1938 r. – nie ukończona

Grono urzędników Wytwórni Amunicji Nr 3 w Dęba ma zaszczyt prosić JWP. ... ... o łaskawe przybycie na herbatkę z tańcami która odbędzie się w niedzielę dnia 14. sierpnia 1938 r. [Żródło Polona.pl]

Centralny Okręg Przemysłowy

Źródła:

• Strona firmowa Zakładów Mechanicznych DEZAMET SA
• Biblioteka Narodowa Serwis Polona.pl
• Marian Marek Drozdowski - "Sprawy i Ludzie II Rzeczypospolitej" Kraków 1979,
• Czesław Brzoza, Andrzej Leon Sowa - "Historia Polski 1918–1945" Kraków 2006,
• Wojciech Morawski- 'Centralny Okręg Przemysłowy, „Mówią Wieki”' nr 3, 2008, 
• Jerzy Gołębiowski -"COP. Dzieje industrializacji w rejonie bezpieczeństwa 1922–1939" Kraków 2000.
• Jerzy Gołębiowski -"Przemysł wojenny w Polsce 1918-1939" Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 
• Wiesław Samecki -"Centralny Okręg Przemysłowy 1936–1939. Wstępna faza programu uprzemysłowienia Polski" Wrocław 1998.
• Andrzej Jezierski -"Historia gospodarcza polski"
• Serwis szukajwarchiwach.gov.pl
• Historia Nowa Dęba
• Przemysł obronny II Rzeczpospolitej, Historia Wojskowa
• Motorydwan