Lekka ciężarówka wojskowa Praga RV.

Lekka wojskowa ciężarówka Praga RV

Czechosłowacka ciężarówka Praga RV (RV = rychlý vojenský/szybki wojskowy) została zaprojektowana na specjalnie zamówienie Armii Czechosłowackiej. W zgodzie z zamówieniem Praga RV z napędem 6 x 4 była produkowana jako samochód skrzyniowy, sanitarka, ciągnik artyleryjski, podwozie z zabudową warsztatową, sztabową, itp. Zabudowy z radiostacjami były montowane na specjalnie zmodyfikowanym podwoziu - Praga RV-R. Producentem była firma Praga (ČESKOMORAVSKÁ-KOLBEN-DANĚK A.S. Praha X - Karlín, Automobilní oddělení), która w latach 1935-1940 wyprodukowała 3289 egzemplarzy oraz 59 egzemplarzy odmiany Praga RV-R. Praga RV była wykorzystywana przez wiele armii, między innymi: czechosłowacką, polską (300 szt.), szwedzką, irańską, szwajcarską, turecką, bułgarską, rosyjską oraz po układzie monachijskim oczywiście Wehrmacht. Po II wojnie światowej 15 sztuk wykorzystywała armia czechosłowacka. Był to świetny i nowoczesny samochód.

Zmodyfikowany silnik wywodził się z ciężarówki Praga RN - podstawowe parametry:

  • Producent - Praga
  • Rodzaj - czterosuwowy, benzynowy
  • Układ chłodzenia - cieczą, wyposażony w termostat, wspomagany wentylatorem
  • Chłodnica - 6 wymiennych modułów
  • Ilość cieczy w układzie - 35 litrów
  • Liczba cylindrów - 6 w rzędzie
  • Średnica cylindra - Ø 80 mm
  • Skok tłoka - 115 mm
  • Pojemność - 3 468 cm³
  • Stopień sprężania - 1: 5,8
  • Moc maksymalna - 68 KM przy 3 000 obr/min
  • Moment maksymalny - 182 Nm przy 2 000 obr/min
  • Napęd wałka rozrządu - łańcuch modułowy „Morse”
  • Gaźnik - Solex Ø 40 RIF z pompą przyspieszającą
  • Pompa paliwa - membranowa napędzana przez wałek rozrządu
  • Pojemność zbiornika paliwa - 120 litrów + 15 rezerwa
  • Smarowanie - ciśnieniowe, sucha skrzynia korbowa
  • Zawory - typ SV (dolnozaworowy)
  • Ilość oleju w układzie - 10 litrów
  • Instalacja elektryczna - 12 V
  • Zapłon - magnetyczny szwajcarskiej firmy Scintilla Vertex, niezależny od akumulatora, niewiele egzemplarzy wyprodukowano z czechosłowackim zapłonem bateryjnym firmy Magneton
  • Kolejność zapłonu - 1-5-3-6-2-4
  • Świece zapłonowe - Brita, ekranowane produkcji czechosłowackiej firmy J. Bruck w Taborze, po przyszłej nacjonalizacji PAL
  • Akumulator - alkaliczny 12V, 60 Ah
  • Minus na masie

Blok korbowy był wykonany z żeliwa, aluminiowe były głowice oraz pokrywa skrzyni korbowej. Tłoki typu Bohnalite z lekkiego stopu, 4-ro pierścieniowe (3+1)

Specyficzną cechą Pragi RV było zastosowanie chłodnicy modułowej, składającego się z sześciu sekcji połączonych z górną i dolną komorą chłodnicy za pomocą śrub przepływowych. W tym czasie rozwiązanie takie było powszechne w pojazdach wojskowych, stosowali go producenci pojazdów francuskich i włoskich, a także ciężarówek oraz ciągników brytyjskich. Oznaczało to nieco droższą konstrukcję, ale w przypadku uszkodzenia (strzał, odłamek itp.) pozwalało na wymianę lub zaślepienie uszkodzonej sekcji w ciągu kilku minut.

Wyposażenie elektryczne samochodów Praga RV oraz RV-R:

  • Światła przednie - para reflektorów Bosch o średnicy odbłyśnika 200 mm drogowe/mijania
  • Światła tylne - jedno zespolone światło pozycja/stop. Po aneksji niemieckiej, dwa światła tylne zgodnie niemieckimi przepisami
  • Akumulator - alkaliczny 12V, 60 Ah Wyposażenie samochodu w akumulator alkaliczny było wymogiem Armii Czechosłowackiej. Akumulatory alkaliczne były mniej wymagające, zarówno w trakcie ładowania, jak i eksploatacji
  • Oświetlenie - szperacz na przednim słupku z mechanizmem sterującym wewnątrz kabiny, lampa oświetlenia wnętrza, oświetlenie tablicy rozdzielczej, gniazdo lampy przenośnej, migające ciemnoczerwone kierunkowskazy, umieszczone z przodu jak i tyłu samochodu. Kierunkowskazy były produkcji szwajcarskiej firmy Scintilla lub praskiej firmy Avion. Świetlne migające kierunkowskazy były w tamtych czasach olbrzymią rzadkością.
  • Wycieraczki - elektryczne dla każdej z przednich szyb oddzielnie
  • Sygnalizacja - wskaźnik smarowania silnika, wskaźnik ładowania, wskaźnik poziomu paliwa, sygnalizacja holowania przyczepy, sygnalizacja uszkodzenia tylnych opon, stacyjka, klakson dźwiękowy
  • Rozrusznik oraz prądnica
  • Układ zapłonowy, magnetyczny szwajcarskiej firmy Scintilla Vertex niezależny od akumulatora, niewiele egzemplarzy wyprodukowano z czechosłowackim zapłonem bateryjnym firmy Magneton

Nadwozie i kabina

Lekka wojskowa ciężarówka Praga RV
 
Wskaźniki oraz manipulatory w kabinie i na desce rozdzielczej Praga RV
Lekka wojskowa ciężarówka Praga RV - deska rozdzielcza
1. Pedał sprzęgła, 2. Hamulec, 3. Pedał gazu (środkowa pozycja!), 4. Dźwignia zmiany biegów, 5. Dźwignia reduktora (do przodu szosa, do tyłu teren), 6. Dźwignia hamulca ręcznego, 7. Przycisk gaszenia, 8. Dźwignia blokady reduktorów tylnego mostu, 9. Kierownica, 10. Przycisk klaksonu, 11. Przełącznik świateł, 12. Przełącznik kierunkowskazów, 13. Dźwignia przestawiacza zapłonu, 14. Sygnalizacja ciśnienia w obwodzie pneumatycznym hamulców przyczepy, 15. Dźwignia ssania, 16. Dźwignia ręcznego gazu, 17. Przycisk rozrusznika, 18. Czerwona kontrolka ładowania, 19. Zielona kontrolka ciśnienia smarowania (świeci kiedy jest OK), 20. Niebieska kontrolka ciśnienia w tylnych oponach, 21. Stacyjka, 22. Zegar godzinowy, 23. Szybkościomierz, 24. Wskaźnik poziomu paliwa, 25. Gniazdo lampy przenośnej, 26. Skrzynka bezpieczników, Włącznik wycieraczek szyby umieszczony był na silniku elektrycznym wycieraczek, oddzielnie dla prawej i lewej wycieraczki.
 
Dodatkowo kierowca miał do dyspozycji w schowku umieszczonym za kabiną pod podłogą skrzyni ładunkowej następujące wyposażenie: trójkątny kanister na zapasowe paliwo, zestaw podstawowych narzędzi, zestaw do naprawy dętek, pojemnik na olej, lejek z sitkiem i rurką, podnośnik, łopatę. Dodatkowo w kabinie kierowcy: koc do zimowego docieplenia chłodnicy (zrolowany i podwieszony pod sufitem kabiny), obrotowy manipulator szperacza, lampę przenośną oraz wisząca na drzwiach skórzaną aktówkę na dokumenty i mapy. Dodatkowo w wersji z radiostacją Praga RV-R, na dachu kabiny umieszczony był zaczep zapinania i uwalniania anteny dachowej.
 

Układ przeniesienia napędu:

  • Sprzęgło - suche, jedno tarczowe
  • Skrzynia biegów z modelu Praga RN - 4 +1
  • I bieg - 1: 5,95
  • II bieg - 1: 3.07
  • III bieg - 1: 1.785
  • IV bieg - 1 : 1
  • Przekładnia redukcyjna dwubiegowa
  • Przełożenie drogowe - 1: 2785
  • Przełożenie terenowe - 1: 4,89 
  • Przełożenie reduktora w mostach - 1: 2,66

 Lekka wojskowa ciężarówka Praga RV

Podwozie:

  • Rama - stalowa, nitowana, ażurowa, profile typu "U" Dzięki swojej konstrukcji bardzo sztywna
  • Oś przednia - dwa niezależne wahacze, drążki skrętne z hydraulicznymi amortyzatorami ramieniowymi
  • Mosty tylne - dwa mosty z wahliwymi obudowami półosi
  • Tylne zawieszenie: wzdłużne resory piórowe, wspólne dla obu mostów
  • Układ kierowniczy - ślimakowy bez wspomagania, kierownica z prawej strony, od 1939 kierownica z lewej strony
  • Hamulec nożny - hydrauliczny, bębnowy, jednoobwodowy na wszystkie 6 kół
  • Hamulec ręczny - mechaniczny, działający na bęben umieszczony na wale napędowym między dwoma mostami (przekładniami redukcyjnymi)
  • Koła - obręcz 20" z pierścieniami montażowymi, na tylnych osiach bliźniacze, na podwoziach RV-R (radiostacja) pojedyncze
  • Opony - 6,00 - 20
  • Wciągarka linowa

Podwozie samochodu Praga RV

Podwozie samochodu Praga RV, dobrze widoczna wciągarka linowa, wahliwe obudowy półosi tylnych, miejsce mocowania akumulatora oraz międzymostowy hamulec ręczny. Kierownica z prawej strony czyli model z przed 1939 roku. W monarchii austro-węgierskiej oraz później w Czechosłowacji obowiązywał lewostronny ruch kołowy. Po aneksji Czechosłowacji przez III Rzeszę został zmieniony na prawostronny.

Podstawowe wymiary samochodu Praga RV:

  • Długość pojazdu - 5 690 mm
  • Szerokość - 2 000 mm
  • Wysokość - 2 090 mm (bez plandeki)
  • Wymiary platformy ładunkowej - 3 000 x 1 800 mm
  • Prześwit - 260 mm
  • Średnica zawracania - 14 m
  • Rozstaw osi - 3 100 + 910 mm
  • Rozstaw kół przednich - 1 350 mm
  • Rozstaw kół tylnych - 1 500 mm
  • Masa własna - 3810 kg
  • Ładowność - 2000 kg (w terenie 1500 kg)
  • Kabina - 1+1 w wersji Praga RV-R - 1 + 2

 

Osiągi szosowe samochodu Praga RV:

  • Maksymalna prędkość - 57 km/h
  • Zużycie paliwa - 30-35 l/100 km 
  • Zasięg - 390 km

 

Służba samochodu Praga RV w Wojsku Polskim [za portalem dobroni.pl]:

"Źródło pochodzenia ciężarówek Praga RV w Wojsku Polskim jest niejasna. Przypuszczalnie latem 1939 roku Polska otrzymała 300 ciężarówek Praga RV. Samochody przekazali Niemcy, jako rozliczenie zobowiązań niemieckich w ramach polsko-niemieckiej umowy za tranzyt kolejowy do Prus Wschodnich. Samochody te były nowe zdobyte zostały przez Niemców po zajęciu Czechosłowacji.
Ciężarówki RV docierano podczas jazd terenowych przez szeregowych rezerwy, z zawodu kierowców, najpewniej z 10 BK.
1 września 1939 roku ciężarówki miały znaleźć się w 10 psk w składzie wspomnianej 10 BK. Miało się tam znaleźć 21 pojazdów transportowych, po 7 sztuk na szwadron oraz 1 ciężarówka w wersji warsztatu polowego. W 24 p.uł. znalazły się 22 pojazdy. 1 pułk strzelców pieszych z Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej, posiadał także 22 pojazdy.

Lekka wojskowa ciężarówka Praga RV

Pobojowisko wrześniowe na południu Polski. W centrum zdjęcia, na środku drogi samochód ciężarowy Praga RV. Możliwe, że ciężarówka pochodziła z polskiego taboru (znajdowała się też w służbie niemieckiej i słowackiej).


Przydziały pozostałych ciężarówek RV nie są do dziś w pełni znane, ze względu na krótki okres używania i małą ilość zachowanych dokumentów. Prawdopodobnie 28 sierpnia 1939 roku pewna ilość znajdowała się w 5 batalionie pancernym w Krakowie. Możliwe, że trafiły do kolumn transportowych Armii Kraków i Karpaty. Podobno 17 września kilkanaście ciężarówek tego typu wpadło w ręce Sowietów. Kilkadziesiąt znalazło się natomiast na Węgrzech wraz z ewakuacją 10 BK."

 

Podsumowując: świetnie zaprojektowany i wykonany samochód, doskonale wyposażony, przemyślana kompaktowa konstrukcja.

Polska montownia samochodów Oświęcim-Praga

W Oświęcimiu 13 kwietnia 1929 roku z inicjatywy Rogera hr.Raczyńskiego oraz Artura hr.Potockiego została założona firma, Zjednoczone Fabryki Maszyn i Samochodów SA Oświęcim-Praga w Brzezince. Czyli pisząc po prostu - polska montownia samochodów Praga. Zgodnie z umową zawartą pomiędzy panami Raczyńskim i Potockim a koncernem Českomoravská–Kolben–Daněk (ČKD) właścicielem wytwórni samochodów Praga, powstała firma Oświęcim-Praga SA. Wysokość kapitału akcyjnego wyniosła 2 000 000 złotych - 4000 akcji po 500 złotych, z czego strona polska posiada odjęła 35% udziałów, większość z nich wspomniani założyciele, a strona czechosłowacka 65% udziałów. Zakłady Oświęcim-Praga montowały głównie samochody osobowe, modele: Piccolo, Alfa, Grand i Mignon. W ofercie były także samochody ciężarowe, w tym pożarnicze, polewaczki oraz wersje przeznaczone dla WP. Niestety brak szczegółowych informacji. Przez swój dziesięcioletni okres istnienia firma Oświęcim-Praga wyprodukowała około 1 700 egzemplarzy samochodów różnego typu.

Czy model Praga RV był także montowany w Oświęcimiu? Nie ma dokumentów potwierdzających ani zaprzeczających. Wspomnienia oraz relacje są niejednoznaczne.

 Źródła:

 

 

Tekst oraz zdjęcia wykonane przez autora [Letheko], są udostępnione na licencji CC BY-SA 3.0 PL  Pozostałe zdjęcia pozostają własnością ich posiadaczy, użyte zostały do celów poglądowych oraz edukacyjnych.

 

Samochód ciężarowy PZInż 703 BC podczas badań terenowych

Samochód ciężarowy PZInż 703 BC podczas badań terenowych

Samochód ciężarowy PZInż 703 podczas pokonywania przeprawy saperskiej, 1939 rok, domena publiczna


Menu motoryzacja

Muzeum Tatra


Autosan


 

FSC Star 20

Star 20 – polski samochód ciężarowy średniej ładowności produkowany w latach 1948–1957 przez Fabrykę Samochodów Ciężarowych Star w Starachowicach

Star 20 – samochód ciężarowy średniej ładowności produkowany w latach 1948–1957 przez Fabrykę Samochodów Ciężarowych Star w Starachowicach. Czytaj więcej

Na naszej stronie internetowej używamy plików cookie. Niektóre z nich są niezbędne dla funkcjonowania strony, inne pomagają nam w ulepszaniu tej strony i zapamietują preferencje i ustawienia użytkownika. Możesz sam zdecydować, czy chcesz zezwolić na pliki cookie. Należy pamiętać, że w przypadku odrzucenia, nie wszystkie funkcje strony mogą być dostępne.