Historia Fabryki Samochodów Ciężarowych STAR

Historia Fabryki Samochodów Ciężarowych w Starachowicach - Polska Kronika Filmowa nr: 1949/42, 1953/14, 1969/4, 1986/15

Starachowice

Zdjęcia 1-3 źródło Biblioteka Narodowa, Polona

Samochód ciężarowy Star 20 na terenie Zakładu Wielkopiecowego Huty Żelaza w Starachowicach (obecnie Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach)

W okresie po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Starachowice były areną gwałtownych strajków robotniczych głównie pod przewodnictwem Komunistycznej Partii Polski. Sytuację uspokoiło dopiero podpisanie w 1921 roku umowy między Towarzystwem Starachowickich Zakładów Górniczych a Ministerstwem Spraw Wojskowych o wybudowaniu w Starachowicach zakładów zbrojeniowych, tak powstały Zakłady Mechaniczne w Starachowicach. Zakłady Mechaniczne produkowały głównie sprzęt wojskowy, między innymi: ramy do samochodów ciężarowych ‘’Fiat’’ [1], osie do kuchni polowych i sprzęt artyleryjski głównie bardzo dobrej jakości armaty przeciwlotnicze wz. 36/37 na licencji szwedzkiej firmy Bofors. Nastał tragiczny wrzesień 1939 oraz kolejne lata okupacji i zniszczeń fabryki. Na bazie Zakładów Mechanicznych w 1948 roku powstało przedsiębiorstwo państwowe Fabryka Samochodów Ciężarowych im. Feliksa Dzierżyńskiego. Rozpoczęto produkcję samochodów ciężarowych marki „Star”, poczynając od Star-a 20 z 1948 roku. W 1981 roku zakłady obchodziły jubileusz związany z wyprodukowaniem 500-tysięcznej ciężarówki.

Nieistniejąca niestety już fabryka FSC STAR w Starachowicach produkowała:

Autobusy

Star N50 (1951 prototyp)
Star N51 (1952 prototyp)
Star N52 (1952-1957)

Samochody z napędem 4x2

Star 20 (1948-1957)
Star 21 (1957-1960)

Star 25 (1960-1971)
Star 27 (1962-1971) popularnie nazywany "Gruźlikiem" z uwagi na niską kulturę pracy zastosowanego, niezbyt udanego silnika diesla S53.
Produkcję seryjną Stara 27 rozpoczęto w lipcu 1962 roku. Nadwozie pojazdu osadzone zostało na podłużnicowej ramie spawanej wykonanej z blachy tłoczonej. W układzie jezdnym zastosowano przednią oś sztywną zawieszoną na półeliptycznych resorach piórowych oraz dwóch hydraulicznych amortyzatorach ramieniowych. Z tyłu zastosowano most napędowy zawieszony na półeliptycznych resorach piórowych, dodatkowo wspartych przez pomocnicze resory piórowe. W układzie hamulcowym zastosowano nową pompę o zwiększonej wydajności. Do napędu Stara 27 zastosowano polski, 6-cylindrowy, rzędowy silnik wysokoprężny typu S53, o pojemności skokowej 5650 cm³ i planowanej mocy maksymalnej 73,6 kW (100 KM). Jednakże silnik ten był niezbyt udany - niedopracowany w szczegółach (np. świece żarowe w kanale dolotowym silnika) - przez co moc praktyczna nie przekraczała 90 KM, a sam silnik wchodził w w obszar dymienia i wykazywał cechy bardzo trudnego rozruchu w warunkach zimowych. To niedopracowanie konstrukcji silnika było powodem małej ilości wyprodukowanych Starów 27. Jednostka napędowa zblokowana została z 5-biegową manualną, niezsynchronizowaną skrzynią biegów. W stosunku do modelu Star 25 w Starze 27 zastosowano nadciśnieniowy system wspomagania hamulców, drugi akumulator oraz mocniejszy rozrusznik. Star 27 wyposażany był wyłącznie w kabinę wagonową typu N20 produkowaną przez zakłady SHL z Kielc. Od 1964 roku stosowane były zmodernizowane kabiny typu N20.1, w których wzmocniono punkty mocowania do ramy pojazdu oraz poprawiono izolację termiczną i akustyczną. Wraz z standardową odmianą modelu Star 27 rozpoczęto produkcję, ciągnika siodłowego Star C27, przystosowanego do pracy w zestawie z jednoosiową naczepą skrzyniową typu D60 lub naczepą furgonową typu D40, które produkowane były przez Zakłady Budowy Nadwozi Samochodowych w Kożuchowie. W celu zapewniania możliwości przewozów ładunków o dużych gabarytach, wprowadzono do oferty model Star 27L. Pojazd ten posiadał wydłużoną ramę, dzięki czemu rozstaw osi zwiększony został do 3850 mm.
Elementy jezdne i napędowe modelu Star 27 zastosowane zostały w produkowanych w latach 1964-1967 przez Sanocką Fabrykę Autobusów, autobusach San H27A i San H27B.

Star 28 (1968-1989)
Star 29 (1968-1983)
Star 38 (1983?-1994?)
Star 200 (1975-1994)
Star 742 (1990-2000)

Star 8.125 (1998-2000)
Star 1142 (1986-2000)

Star 12.155 (1998-2000)
Star S 2000 (2000-2004) W skład serii S 2000 wchodziły następujące modele: 8.117, 10.157, 12.157, 12.227, 13.227, 14.227, 15.227 była identyczna z rodziną samochodów MAN L 2000. W latach 2004-2007 samochody Star S 2000 produkowane były w Austrii.
Star seria TGL (od 2005)

Wersja wojskowa samochodu Star 944

Samochody z napędem 4x4

Star 44 (1953 prototyp)
Star 244 (1975-2000)
Star 744 (1992-2000)
Star 944 (2000-2006)
Star 1144 (prototyp)
Star 1344 (prototyp)
Star 1444 (2008)

Wersja wojskowa samochodu Star 266

Samochody z napędem 6x6

Star 66 (1958-1965)
Star 660 (1965-1983)
Star 266 (1973-2000)
Star 266M (2001-2006)
Star 266M2 (od 2011 modernizacja)
Star 1166/1366 (prototyp)
Star 1266 (1999 prototyp)
Star 1466 (2001-2006)

Silniki i podzespoły

S42, S53, ..

Film dokumentalny "To nie ten sierpień", realizacja: Sławomir Koehler, Ewa Sochacka; zdjęcia: Grzegorz Lachman, Jan Żurowski; montaż: Cezary Łuksza, Marek Piechotka, kierownik produkcji: Waldemar Baczuń. Film przedstawia nastroje robotników związków zawodowych NSZZ „Solidarność” oraz Zarządu FSC „Star” w Starachowicach, panujące podczas strajku w sierpniu 1991 roku. Film ten był emitowany w TVP Historia w 2011 roku.