Tekst w przygotowaniu

Latem 1950 roku miedzy Polską a Związkiem Radzieckim została podpisana umowa licencyjna w myśl której w Polsce produkowane miały być samochody: osobowe GAZ M20 (Warszawa M20) i ciężarowy GAZ 51 (Lublin 51). Zadecydowano, że produkcja ciężarówek będzie odbywała się w nowo wybudowanej fabryce – FSC w Lublinie (Fabryka Samochodów Ciężarowych im. B. Bieruta). Zakładano wówczas roczną produkcję na poziomie 25 tysięcy sztuk. Za dzień uruchomienia fabryki przyjęto dzień w którym z taśmy produkcyjnej zjechał pierwszy Lublin 51 czyli 7 listopada 1951 roku. Pierwsze egzemplarze były montowane z zespołów dostarczanych ze Związku Radzieckiego. W miarę rozbudowywania fabryki o kolejne działy coraz więcej elementów

było produkowanych FSC w Lublinie. Samochody Lublin 51 produkowane i modernizowane były równolegle z samochodami GAZ 51. W Polsce samochody te wytwarzane były stosunkowo krótko bo tylko do 1957 roku. Decyzja ta podyktowana była tym, że produkowaliśmy już samochody Star (FS Star), własnej konstrukcji, o ładowności większej o 1,5 tony oraz mniejszym zużyciu paliwa. Ponadto przygotowywana była produkcja mniejszego i ekonomiczniejszego samochodu (Żuk) powstałego w oparciu o elementy samochodu osobowego Warszawa.

Lublin 51 - kino objazdowe

 Przez sześcioletni okres produkcji samochodu Lublin 51 doczekał się kilku polskich specjalnych wersji nadwozi. Do najpopularniejszych należały: kino objazdowe, więźniarka, warsztat terenowy oraz karetka pogotowia. 

W ZSRR prace projektowe nad samochodem GAZ 51, następcą lekkiego samochodu ciężarowego GAZ-AA i jego zmodernizowanej wersji GAZ-MM rozpoczęto w 1937 roku. Pierwsze prototypy o oznaczeniu GAZ 11-51 i ładowności 2 tony zostały zaprezentowane na początku 1939 roku i skierowane do badań drogowych, które zakończone zostały w czerwcu 1940 roku. Jeszcze w tym samym roku odbyła się oficjalna premiera tego modelu na Wszechzwiązkowej Wystawie Rolniczej w Moskwie. W 1941 roku dalsze prace rozwojowe zostały przerwane z powodu niemieckiego ataku na ZSRR. W 1943 roku prace konstrukcyjne nad samochodem GAZ 51 zostały wznowione. Zmieniono założenia odnośnie do ładowności, którą podniesiono do 2,5 tony. Samochód otrzymał kabinę wzorowaną na amerykańskim Studebaker US-6, natomiast forma błotników została upodobniona do samochodów niemieckich. Ostatecznie pojazd, pod zmienionym oznaczeniem GAZ 51, zaprezentowany został w 1945 roku i skierowany do próbnej produkcji małoseryjnej. Masowa produkcja modelu Gaz 51 rozpoczęła się w 1946 roku w zakładzie GAZ w Gorki, ze względu na duże zapotrzebowanie w latach 1950–1972 model ten produkowany był również w Irkucku a pod koniec produkcji także w Odessie.

Samochód GAZ 51, pomimo uruchomienia nowocześniejszych modeli (GAZ 52 i GAZ 53) produkowany był aż do kwietnia 1975 roku. Łącznie wyprodukowano około 3,5 miliona egzemplarzy. Przez trzydzieści lat produkcji podzespoły ulegały wielu modyfikacjom. Np. początkowe pojazdy posiadały przy skrzyni biegów pompę do pompowania opon lecz z czasem ten element wyeliminowano zaślepiając otwór w korpusie skrzyni. Wprowadzano dodatkowe wyposażenie niezbędne do eksploatacji w warunkach klimatycznych Syberii. Było to urządzenie ułatwiające rozruch silnika, podgrzewające olej silnikowy w misce oleju oraz ciecz chłodzącą. Na bazie samochodu GAZ 51 z biegiem lat powstało wiele ciekawych i dziwnych konstrukcji. Były to między innymi: GAZ 51A (o zwiększonej skrzyni ładunkowej), GAZ 51Ż (zasilany gazem ziemnym), GAZ 51P (ciągnik siodłowy), GAZ 93 (wywrotka), GAZ 63 (terenowy 4x4), GAZ 63A (4x4 z wyciągarką), GAZ 63P (ciągnik siodłowy 4x4), autobus KAwZ-651, autobus i ambulans PAZ-652/653, samochody kołowo-gąsienicowe, drezyna, itd.

 


Silnik GAZ 11 samochodu Gaz 51 (63), czterosuwowy, gaźnikowy, dolnozaworowy

  1. - miejsce w którym powinien znajdować się pełnoprzepływowy dokładny filtr oleju "DASFO"
  2. - inercyjno-olejowy filtr powietrza
  3. - gaźnik
  4. - kolektor dolotowy
  5. - kolektor wydechowy
  6. - miejsce montażu podgrzewacz
  7. - rurka do podłączenia podgrzewacza
  8. - rura od nagrzewnicy kabiny
  9. - umiejscowienie pomp paliwa i oleju (trudno widoczne)
  10. - chłodnica wody
  11. - pompa (pompa odśrodkowa)
  12. - termostat i wylot rurka do chłodnicy
  13. - głowica
  14. - lampka oświetlenia komory silnika
  15. - cewka zapłonowa
  16. - rezystor
  17. - regulator przekaźnika
  18. - linka sterowania żaluzją chłodnicy
  19. - kolumna kierownicy

 

1 - dolna rura do pompy
2 - pompa (pompa odśrodkowa)
3 - termostat i rura wylotowa do chłodnicy
4 - króciec wlewu oleju
5 - prądnica
6 - chłodnica wody
7 - przekładnia kierownicza
8 - kolumna kierownicy
9 - sygnał dźwiękowy
10 - rozdzielacz zapłonu
11 - podciśnieniowy regulator zapłonu
12 - rozrusznik
13 - napęd pedałowy do włączania rozrusznika
14 - napęd od pedału gazu do przepustnicy gaźnika
15 - linka napędu chłodnicy żaluzje
16 - regulator napięcia
17 - dodatkowy rezystor
18 - cewka zapłonowa
19 - pełnoprzepływowy płytkowy filtr zgrubny oleju
20 - zawór nagrzewnicy kabiny i wąż do niego
21 i 22 - węże odpowietrzenia skrzyni korbowej
23 - linka sterowania przepustnicą powietrza gaźnika oraz linka ssania

Autor powyższych zdjęć silnika oraz opisów | Авторство: Andshel. Собственная работа, licencja CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=21712088


 


Autobus GAZ-651 (PAZ-651) na podwoziu GAZ 51


 


Poniżej galeria zdjęć samochodów Lublin 51, Gaz 51 oraz ich odmian z archiwalnej strony pana Tomasza Łaseckiego yogi.bubu.w.interia.pl zarchiwizowanej przez Wayback Machine - Internet Archive


 Czytaj także:

 

Samochód ciężarowy PZInż 703 BC podczas badań terenowych

Samochód ciężarowy PZInż 703 BC podczas badań terenowych

Samochód ciężarowy PZInż 703 podczas pokonywania przeprawy saperskiej, 1939 rok, domena publiczna

Muzeum Tatra



 

FSC Star 20

Star 20 – polski samochód ciężarowy średniej ładowności produkowany w latach 1948–1957 przez Fabrykę Samochodów Ciężarowych Star w Starachowicach

Star 20 – polski samochód ciężarowy średniej ładowności produkowany w latach 1948–1957 przez Fabrykę Samochodów Ciężarowych Star w Starachowicach. Fotografia Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna, autor nieznany.