Armatohaubica wz. 1977 Dana - Samohybná kanónová houfnice vz. 77 Dana Dělo automobilní nabíjené automaticky [ShKH vz. 77]

W latach siedemdziesiątych XX wieku w czechosłowackich zakładach Konštrukcie Trenčin w Trenczynie opracowano projekt samobieżnej armatohaubicy kalibru 152 mm na podwoziu kołowym Tatra 813 Kolos o układzie jezdnym 8x8, w najnowszych wersjach podwozie Tatra 815 8x8. Projekt ten otrzymał kryptonim Dana. Była to pierwsza seryjnie produkowana haubicoarmata samobieżna na opancerzonym podwoziu kołowym na świecie, wyprzedzając południowoafrykańską Denel G6. Stała się także drugą haubicoarmatą na świecie, ze zautomatyzowanym układem ładowania

Pierwsze prototypy powstały w 1972 i 1973 roku Po próbach zakładowych i wojskowych, została w maju 1977 roku przyjęta na uzbrojenie armii Czechosłowacji. W 1979 roku przystąpiono do produkcji seryjnej w czechosłowackich zakładach ZTS w Dubnicy nad Wagiem, we współpracy z innymi kooperantami. Podwozia powstawały w filii Tatry w Bánovcach nad Bebravou. Do zakończenia produkcji seryjnej w 1989 roku wyprodukowano 858 dział tego typu

Działo samobieżne Dana jest zbudowane na podwoziu ciągnika kołowego Tatra T-815 VT Kolos o napędzie na wszystkie koła w układzie 8x8.

Opancerzone nadwozie mieści w przedniej części przedział dowódcy i kierowcy, kolejną część stanowi obrotowa wieża, na końcu znajduje się 12 cylindrowy silnik wysokoprężny o mocy 345 KM. Wieża bojowa składa się z dwóch części. Między nimi znajduje się przestrzeń, w której przemieszcza się zespół odrzutowy działa podczas odrzutu oraz powrotu. Ponadto w tej przestrzeni usytuowano przenośnik łusek odpalonych nabojów. W lewej części wieży znajduje się kabina celowniczego i pierwszego amunicyjnego, w której umieszczone są m.in. przyrządy celownicze, mechanizmy sterowania napędami i mechanizmem spustowym, przenośnik łusek z ładunkami i pomocniczy magazyn amunicji. W prawej części wieży znajduje się kabina drugiego amunicyjnego i przenośnik pocisków. "DANA" ma jednolitą lufę niewzmocnioną zakończoną jednokomorowym hamulcem wylotowym. Oporopowrotnik składa się z opornika hydraulicznego, dwóch powrotników pneumatycznych oraz regulatora długości odrzutu. Naprowadzanie działa w obu płaszczyznach realizowane jest za pomocą napędów elektrohydraulicznych lub awaryjnie można tego dokonać ręcznie.

Działo wyposażone jest w zmechanizowany, samoczynny układ zasilania. Do strzelania z działa są używane naboje m.in. z pociskami odłamkowo-burzącymi, przeciwpancernymi kumulacyjnymi, przeciwbetonowymi, oświetlającymi i dymnymi. Na wieży jest umieszczony przeciwlotniczy karabin maszynowy kalibru 12,7 mm. Do stabilizacji położenia podczas prowadzenia ognia, armatohaubica DANA wz. 77 używa dwóch hydraulicznych podpór bocznych oraz jednej tylnej. Przyrządy celownicze to: celownik ZZ-73 z kolimatorem działowym PG1-M-D (strzelanie ogniem pośrednim) oraz celownik optyczny OP5-38-D (strzelanie ogniem bezpośrednim).

Działo jest wyposażone w środki łączności, obserwacji i kierowania ogniem oraz w urządzenia ochrony załogi przed promieniowaniem radioaktywnym i pożarem. Projekt DANA jest w dalszym ciągu projektem otwartym, prowadzone są prace modernizacyjne oraz powstają nowe prototypy oparte o koncepcję armatohaubicy DANA wz. 77.

Podstawowe parametry armatohaubicy wz. 1977 Dana 

1. masa z 40 pociskami, 29 250 kg z 60 pociskami
2. lufa z przodu, długość nadwozia 8870 mm
3. wysokość bez przeciwlotniczego karabinu maszynowego, wysokość całkowita z karabinem 3530 mm.

Po uruchomieniu produkcji seryjnej samobieżna armatohaubica Dana została wprowadzona do uzbrojenia wojsk czechosłowackich (410 sztuk), a w 1983 roku 111 egzemplarzy trafiło także do Sił Zbrojnych PRL 126 sztuk wyeksportowano do ZSRR, a około 25-27 do Libii. Obecnie w Wojsku Polskim DANA znajduje się m.in. na wyposażeniu 11 Mazurskiego Pułku Artylerii, a 5 sztuk jest wykorzystywanych w ramach ISAF w PKW Afganistan. Działa zakupiła również Libia.

Po rozpadzie Czechosłowacji działa te znalazły się w uzbrojeniu zarówno armii czeskiej, jak i słowackiej. Niewielka liczba (co najmniej 24 sztuki) czeskich pojazdów została sprzedana do Gruzji

Obecnie armatohaubice wz. 1977 Dana użytkują poszczególne państwa:

• Czechy – 273,
• Libia – 120,
• Polska – 111,
• Słowacja – 135,
• Gruzja - 24.

Wersje:

• 155 mm ShKH Zuzana wersja z 155 mm armatohaubicą standardu NATO z lufą o długości 45 kalibrów. Przyjęta na uzbrojenie armii Słowacji w 1998, miała donośność 39 000 m. Wyprodukowano 16 dział dla Słowacji i 12 dla Cypru.
• Zuzana 2 - skonstruowana w 2004. Kaliber 155 mm, długość lufy 52 kalibry, donośność 41 500 m. Wyposażona w komputerowy system kierowania ogniem, zmodernizowano wiele innych elementów. Przeszła próby w armii słowackiej i indyjskiej lecz nie weszła do produkcji.
• Dana-T - zmodernizowane w Polsce działa ze Zautomatyzowanym Zestawem Kierowania Ogniem Topaz firmy WB Electronics i nowymi środkami łączności (zmodernizowano ok. 40 dział od 2007 roku)
• Dana-M1 CZ - propozycja kompleksowej modernizacji opracowana w 2014 r. przez czeską firmę Excalibur Army, donośność zwiększona do 25 500 m dzięki przystosowaniu do nowej amunicji.

Galeria zdjęć autohaubicy DANA wz 1977 (Wikimedia Commons)

Armatohaubica wz. 1977 Dana w Afganistanie:

Zmodernizowana przez Excalibur Army armatohaubica wersja DANA-M1 CZ

Źródła: 

1. Zupko, Š., Zupko, J.: Obrnená technika 1944 - 2001, Výroba v Slovenskej republike, Magnet Press, 2002
2. Tanková a automobilová technika v české a slovenské armádě, Naše vojsko, Praha 2003
3. www.militaryvehicles.cz 
4. Forum Valka.cz
5. Wikimedia Commons 
6. ZTS - ŠPECIÁL, a.s. 
7. Wojsko i technika 
8. A. Ciepliński, R. Woźniak - Nowa Technika Wojskowa 10/95