Biała gwardia (Белая гвардия) to powieść rosyjskiego pisarza Michaiła Bułhakowa, napisana w latach 1922-1924. Akcja powieści rozgrywa się w roku 1918, kiedy to Niemcy okupujący Ukrainę opuszczają miasto i zostaje ono zajęte przez wojska Symona Petlury. Bułhakow opisuje złożony, wieloaspektowy świat rodziny rosyjskich intelektualistów oraz ich przyjaciół. Te świat rozpada się pod naporem kataklizmu społecznego. Świat, który nigdy więcej się nie powtórzy. Główni bohaterowie powieści: Turbinowie, Aleksiej, Elena, Nikolka oraz Wiktor Myszłajewski, Aniuta, Łarion Surżański, Wasyl Lisowicz, uwikłani są w cykl wydarzeń militarno-politycznych. Miasto, w którym Kijów łatwo odgadnąć, zostaje opuszczone przez wojska niemieckie, w wyniku podpisania Traktatu brzeskiego (3 marca 1918) nie przechodzi pod panowanie bolszewików. Staje się schronieniem dla wielu rosyjskich intelektualistów oraz wojskowych uciekających z bolszewickiej Rosji. W mieście powstają oficerskie organizacje wojskowe pod patronatem hetmana Skoropadskiego (okres Hetmanatu od kwietnia do grudnia 1918), sojusznika Niemców i wroga Rosji w I wojnie światowej. Miasto atakują ukraińskie wojska hetmana Petlury, bronią się oddziały ochotnicze ...
Dom "Turbinów" Dom w Kijowie, w którym na pierwszym piętrze mieszkała rodzina Bułhakowów. Autor | Авторство: Wadco2. Собственная работа, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=35976495 | CC BY-SA 4.0
Michaił Bułhakow ukończył Białą Gwardię w 1924 roku i podpisał pierwszą umowę wydawniczą z redaktorem naczelnym pisma Rosja Izajem Leżniewem. Drugą umowę podpisał w 1925 roku z wydawcą magazynu Rosja Zacharym Kaganskim. Magazynowe wydanie powieści obejmowało: pierwsze 13 rozdziałów, opublikowanych w czwartym i piątym numerze Rosji, rozdziały 14–19, które zostały poddane korekcie, ale nigdy nie zostały opublikowane, ponieważ czasopismo zostało zamknięte w 1926 roku. Obok nich znajduje się rozdział 20, który przez długi czas uważany był za zaginiony. Rozdział dwudziesty odnaleziono w domowym archiwum Leżniewa.
Książkowe wydania Białej gwardii ... cdn.
Po raz pierwszy pełny tekst powieści ukazał się w ZSRR dopiero w 1966 roku. Rękopis powieści nie zachował się. Na początku lat 90. odnaleziono autoryzowany maszynopis końca Białej Gwardii o łącznej objętości około dwóch kartek maszynopisu. Ustalono, że tekst stanowi samo zakończenie ostatniej trzeciej części powieści, którą Bułhakow przygotowywał do szóstego numeru magazynu Rosja i 7 czerwca 1925 przekazał do redaktorowi "Rosji" Odnaleziony fragment rękopisu zachował się jedynie dzięki temu, że redaktor I. G. Leżniew użył rękopisu Bułhakowa jako podkładki, aby wkleić na niej wycinki prasowe swoich artykułów. Odnaleziony tekst zakończenia powieści nie tylko znacząco różni się treścią od wersji paryskiej, ale jest też znacznie ostrzejszy pod względem politycznym. Wyraźnie widać dążenie autora do odnalezienia podobieństwa między petliurystami i bolszewikami. Potwierdziły się także przypuszczenia, że opowiadanie pisarza „W nocy 3-go” stanowi integralną część Białej gwardii.
Do chwili obecnej nie ustalono tekstu kanonicznego powieści Biała Gwardia. Pierwsze polskie wydanie Białej Gwardii w tłumaczeniu R. Lana ukazało się w wydawnictwie Bibljoteka Groszowa, Warszawa, 1928. Kolejnego przekładu dokonali Irena Lewandowska i Witold Dąbrowski. Tłumaczenie ukazało się nakładem PIW-u w Warszawie w 1972, wznowione w 1974 roku. Kolejne wydania: Prószyński i S-ka, Warszawa 1998; Wydawnictwo Muza, Warszawa 2002.
Strona tytułowa ryskiego wydania Białej Gwardii z 1927 roku. Domena publiczna
"W książce bardzo plastycznie opisana jest bitwa o Kijów między oddziałami wiernymi hetmanowi a armią Petlury. Autor umiejętnie oddaje atmosferę niesamowitego zamętu panującego w wojsku Skoropadskiego, realistycznie opisuje ucieczkę hetmana oraz bardzo sugestywnie ukazuje zwykły ludzki lęk. Wiele miejsca poświęca analizie przeżyć i przemyśleń bohaterów. Często mamy do czynienia z retrospekcją. Ciekawa jest analiza wydarzeń towarzyszących budzeniu się świadomości narodowej na Ukrainie oraz ocena tego od strony przedstawicieli rosyjskiej inteligencji, którzy zamieszkują Kijów od pokoleń, a teraz czują się niechciani i wyobcowani." 1
Pierwsze wydanie pierwszej powieści „Biała Gwardia” w czasopiśmie Rosja, 1925 z autografem pisarza. Źródło. Domena publiczna
- Serial Biała Gwardia z 2012 roku w serwisie CDA
- Biała Gwardia w Bibliotece Polona.pl | Pierwsze polskie wydanie z 1928 roku
- Dlaczego na Ukrainie zakazano "Białej Gwardii"
- Walka o powieść Bułhakowa. Historia wydania „Białej Gwardii”
- Michaił Bułhakow
- Белая гвардия - mатериал из Википедии
Michaił Bułhakow, 1928 rok. Domena publiczna
"Wszystko przeminie. Cierpienia, męki, krew, głód i mór. Sczeźnie miecz, ale gwiazdy pozostaną także i wtedy, kiedy nawet cień naszych ciał i sprawnie pozostanie już na ziemi. Nie ma człowieka który by tego nie wiedział." - Michaił Bułhakow
