Ostatnim właścicielem majątku w Słupi Jędrzejowskiej był Ludwik Byszewski h. Jastrzębiec (1891–1972). Posiadłością administrował kapitan rezerwy, były poseł na Sejm, od 1940 roku żołnierz ZWZ/AK, komendant (1944) obwodu Włoszczowa Armii Krajowej, dziedzic majątku w Osieku - Marian Rudziński h. Prus "Lucjan" (1894 - 1952). Na samym początku okupacji Marian Rudziński został przez Niemców wyrzucony ze swojego majątku w Osieku k/Oświęcimia. Po 1945 majątek został znacjonalizowany i rozparcelowany, a członkom rodziny Rudzińskich zakazano zbliżania się do posiadłości na odległość bliższą niż 30 km.
Obwód Włoszczowa Armii Krajowej operował na terenie powiatu włoszczowskiego i nosił kryptonimy „Hetman”, „Wapno”, „Kaktus” oraz „Cyprian. Wraz z Obwodem Częstochowa AK i Obwodem Radomsko AK wchodził w skład Inspektoratu Częstochowskiego Okręgu Radom-Kielce „Jodła”.
W okresie II RP Powiat Włoszczowa obejmował miasta Włoszczowa i Szczekociny oraz następujące gminy wiejskie: Chrząstów, Dobromierz, Irządze, Kluczewsko, Krasocin, Kurzelów, Lelów, Moskorzew, Oleszno, Radków, Rokitno, Secemin, Słupia oraz gmina wiejską Włoszczowa. [J.M.Bazewicz]
Pałac w Słupi Jędrzejowskiej w mglisty jesienny poranek. Obecnie w pałacu mieści się Urząd Gminy w Słupi. Widok od strony parku i kościoła pw. św. Trójcy. Fotografia Letheko CC BY-NC-ND 4.0
"Po raz pierwszy wieś wzmiankowano w roku 1310, podając jej nazwę jako Slup. Podobnie zapisał ją Długosz. W 1529 była to Slupya, a w 1787 już Słupia. W czasach Długosza właścicielem wsi był Stefan Świętopełk herbu Lis. W 1595 dziedzicem jest Filip Padniewski, kasztelan oświęcimski, „który – jak pisze ksiądz Wiśniewski- snać zarażony arianizmem, dużo uposażenia kościelnego sobie przywłaszczył”. Padniewscy władają wsią do roku 1613, w którym to: „w dniu św. Pryszki P. Męcz., ustępują Słupię i Rawkę Michałowskiemu„. Wiadomo, że w roku 1686 i co najmniej do 1702 dziedziczką była Aleksandra z Czarnieckich Michałowska, stolnikowa różańska. „W 1708 r. Mikołaj Michałowski, kanonik przemyski, sekr. JKM, połowę dóbr swych Słupi Chlewic, Chebdzia, Rawki, Lubochowy, ustępuje Józefowi bratu swemu rodzonemu, stolnikowi różańskiemu” – pisze ksiądz Jan. Dnia 5 maja 1766 nastąpił dział majątku. Słupię (a także Rawkę i Chlewice) otrzymał Antoni Michałowski „generał adiutant Wojsk Koronnych”. W roku 1802 Antoni zmarł bezpotomnie. Wdowie, Józefie z Wielopolskich Michałowskiej, zapisał dożywocie na całym majątku „i wszystkie ruchomości, inwentarz, konie, bydło etc. Michałowska od sukcessorów męża nabyła prawa do sukcesji„. Pani Józefa zmarła w roku 1830. Słupia stała się własnością Niemojewskich, a ściślej: Zofii z Michałowskich Niemojewskiej zmarłej w roku 1877 i Adolfa Niemojewskiego (1800-1873) – „b. officera b. wojsk Polskich” – jak informuje jego epitafium umieszczone w kościele parafialnym. Po Niemojewskich Słupię przejęli Dreccy. Ostatnim dziedzicem był Ludwik Byszewski." - Roman Mirowski [Dawne Kieleckie]
cdn.
"
"W okresie II Wojny Światowej Dwór w Słupi był kolebką tajnego nauczania na całą południową Polskę. Nauczanie odbywało się na szczeblu gimnazjalnym i licealnym. W związku z stale zwiększającą się liczbą uczniów i maturzystów, profesor Roman Czarnecki podjął rozmowy z ówczesnym rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego o utworzeniu jego filii właśnie w Słupi. I w ten oto sposób powstała jedyna w części południowej Polski filia Tajnego Uniwersytety Jagiellońskiego z wydziałami: prawa, filozofii, polonistyki, rolnictwa i medycyny. Wydarzenie to upamiętnia tablica, znajdująca się w holu pałacu."
Fałszywa kenkarta na nazwisko Józef Nowak, którą posługiwał się Wincenty Witos podczas oczekiwania w Słupi na transport lotniczy do Londynu w listopadzie 1944 roku.
W nocy z 21 na 22 listopada 1944 r. do pałacu w Słupi został przywieziony premier Wincenty Witos, aby w nim oczekiwać na przerzut lotniczy do Anglii. Jednak z powodu złych warunków pogodowych transport lotniczy do Londynu nie doszedł do skutku. W dniu 11 grudnia 1944 roku Wincenty Witos udał się do Piotrkowa Trybunalskiego. i zamieszkał na pierwszym piętrze kamienicy przy Placu Czarnieckiego 8, u państwa Franciszka i Walerii Świerzyńskich. Dom rodziny Świerzyńskich w okresie II wojny światowej był ściśle związany związany z pracą konspiracyjną. Odbywały się tutaj spotkania AK-owców, szkolenia, uroczystości składanie przysięgi AK, tajne komplety. Schronienie w domu państwa Świerzyńskich znalazł m.in. także Jan Stanisław Jankowski, delegat Rządu RP na Kraj (1943–1945), wicepremier kierujący Krajową Radą Ministrów od 1944 roku.
"Pobyt Wincentego Witosa u rodziny Świerzyńskich był wydarzeniem, które bardzo często wspominano, nawet wiele lat po wojnie. Wyjątkowo żywe było ono w czasie świąt Bożego Narodzenia. – Moja mama opowiadała, że w Wigilię 1944 roku Witos jak zwykle nie wychodził ze swojego pokoju i nie pokazywał się nikomu z domowników. Babcia naszykowała potrawy wigilijne i opłatek. Dziadek osobiście zaniósł mu to wszystko do pokoju. Mama usłyszała, jak składali sobie życzenia i jak w pewnym momencie Witos powiedział: „Obyśmy nie byli łamani, tak jak ten opłatek” ..."
Tuż przed wyzwoleniem Piotrkowa Trybunalskiego przez Armię Czerwoną, które nastąpiło 18 stycznia 1945 roku, z uwagi na zagrożenie aresztowaniem przez Niemców, Witos został przewieziony do majątku rodziny Buchalskich w Rozprzy. Po przejściu linii frontu, z nastaniem wiosny, 25 marca 1945 r. wyjechał do rodzinnych Wierzchosławic. Niebawem, bo w dniu 31 marca 1945 r. został aresztowany przez sowieckie władze wojskowe. Pod groźbą wywiezienia do Moskwy był namawiany do rozmów z Bolesławem Bierutem. Witos nie ulągł się tych gróźb, na rozmowy nie wyraził zgody. W Brześciu n. Bugiem został przeproszony za "pomyłkę" i odwieziony do Wierzchosławic. Tu przebywał na stale do dnia 15 sierpnia 1945 r., następnie udał się na leczenie do Krakowa. Trzykrotny premier Polski, Wincenty Witos zmarł rano 31 października 1945 roku w krakowskim Szpitalu Zakonu Bonifratrów.
Źródła:
- Marian Rudziński. IPN - 100 Bohaterów na 100 lecie Bitwy Warszawskiej [dostęp 22.12.2024]
- Maciej Rudziński - „Uprawa” vel „Tarcza” | „Niepodległość i Pamięć” Nr 18, str. 179-196, 2002
- Relacja Macieja Rudzińskiego - przedwojenne życie codzienne w majątkach Osiek i Słupia
- AK Okręg Kielce -Indeks postaci - Rudziński Marian "Lucjan [dostęp 25.12.2024]
- Teki Mirowskiego; Słupia Jędrzejowska | Dawne Kieleckie [dostęp 22.12.2024]
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie | Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 10–11 [dostęp 19.10.2015]
- Strona internetowa Gminy Słupia [22.12.2024]
- Pałac w Słupi Jędrzejowskie w serwisie fotopolska.eu [dostęp 22.12.2024]
- Słupia Jędrzejowska dawniej
- Polskie Zabytki - Słupia
- Wincenty Witos IPN [.pdf]
- Witos w Piotrkowie o łamaniu ludzkich sumień… | Piotrkowski24.pl [dostęp 25.12.2024]
- Odszedł Władysław Byszewski | Świat Koni [dostęp 25.12.2024]
- Byszewski Władysław, Kowalski Michał, "Besson i Demona Zapiski koniarza", Master Film, 2012
- Władysław Byszewski - Wikipedia [dostęp 25.12.2024]
- Uczymy dalej. Roman Czernecki i jego szkoły w Słupi oraz Szczekocinach | ISSUU [dostęp 25.12.2024]
- Ludwik Byszewski i Zofia Byszewska (z domu Drecka) Rodzina [dostęp 25.12.2024]
- "Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w powiecie włoszczowskim" - Jan Wiśniewski, 1932 | Biblioteka Polona.pl
- "Włoszczowski Obwód Armii Krajowej: monografia - pamiętnik" - Mieczysław Tarchalski "Marcin","Grzegorz" - Gołuchów - Poznań. Ośrodek Kultury Leśnej, 1994
- Podziemie Niepodległościowe Na Kielecczyźnie po 1944 roku IPN [.pdf]
- "Akcja "Burza" na terenie Inspektoratu Częstochowskiego AK" - Zbigniew Zieliński | Niepodległość i Pamięć, 2007, nr 14/2 (26), s.171-185 [.pdf]
- Urząd Gminy w Słupi [dostęp 25.12.2024]
- Gmina Włoszczowa [dostęp 25.12.2024]
Czytaj także:
- Ziemiańska organizacja konspiracyjna UPRAWA, TARCZA, OPIEKA, S1
- Avengers po polsku, czyli mało znana historia „Tarczy” - Monika Dobrzeniecka
- Dawne Województwo Kieleckie
- Dawne regiony historyczne Polski
Miłośnikom świętokrzyskiej krainy szczególnie polecane strony:
- Roman Mirowski
- Dariusz Kalina
- Dawne Kieleckie
- Powstanie styczniowe (Dawne Krakowskie i Sandomierskie | mapa) strona śp. Jerzego Kowalczyka [1935 - 2015]
Położenie Słupi Jędrzejowskiej na mapie Powiatu Włoszczowa. Fragment karty z "Atlas geograficzny ilustrowany Królestwa Polskiego” Bazewicz, Józef Michał, Leonard ilustrator Barski, A. Pęczalski, i K. Marszałkowski, red. b.d. Wydanie 1907. [Udostępniono 25 grudzień 2024]
