Ostrów Lednicki - wyspa władców

Ostrów Lednicki to największa, o powierzchni 7,5 ha, z pięciu wysp na jeziorze Lednica, położona w jego południowej części. Jezioro Lednica znajduje się na Pojezierzu Gnieźnieński oraz obszarze Lednickiego Parku Krajobrazowego, na zachód od Gniezna w województwie wielkopolskim, w powiecie gnieźnieńskim, w gminie Łubowo. Lednica to jezioro rynnowe powstałe na skutek polodowcowej erozji wód. Z południowego krańca jeziora wypływa rzeka Główna będąca prawym dopływem Warty.

Wody jeziora Lednica wskazują są w umiarkowanie dobrym stanie ekologicznym. Średnioroczna przezroczystość wynosi 2,9 m widzialności krążka Secchiego, odczyn pH ~ 8,0. Lustro wody jeziora Lednica znajduje się na wysokości 109,9 m n.p.m. Powierzchnia jeziora wynosi 3,391 km², szerokość w przedziale 0,1 - 1,4 km, długość 7,3 km, głębokość od 7,0 do 15,1 m, długość linii brzegowej wynosi 22,29 km.

Czy na Ostrowie Lednickim Mieszko I przyjął chrzest, a Bolesław Chrobry gościł cesarza Ottona III? Pasjonujące dzieje jednego z naczelnych grodów państwa pierwszych Piastów.

Reżyseria: Zdzisław Cozac | Scenariusz: Zdzisław Cozac, dr Janusz Górecki | Konsultacja naukowa: prof. Zofia Kurnatowska, prof. Andrzej M.Wyrwa | Produkcja: Zdzisław Cozac Media Promocja, TVP S.A. 2012

Ostrów Lednicki i Polska za panowania Mieszka I – Zbiory Muzeum Pierwszych Piastów 

Wyspa Ostrów Lednicki jest jednym z najważniejszych miejsc historii Polski. Za panowania Mieszka I i Bolesława Chrobrego była jednym z głównych ośrodków obronnych i administracyjnych Polski. Na wyspie zachowały się pozostałości grodu Polan oraz relikty najstarszego w Polsce zespołu preromańskiej architektury pałacowo-sakralnej z basenami do chrztu i wolno stojący grodowy kościół cmentarny z grobami w nawie i aneksach. Obydwa sakralne obiekty powstały tuż przed 966 rokiem, w czasach panowania Mieszka I. Gród na Ostrowie Lednickim znajdował się obok ważnego strategiczno-handlowego traktu lądowego oraz wodnego między Poznaniem a Gnieznem. Na Ostrowie Lednickim znajduje się stanowisko archeologiczne, nieopodal na wschodnim brzegu jeziora Muzeum Pierwszych Piastów. Wyspa Ostrów Lednicki została uznana za Pomnik Historii zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 8 września 1994 roku.

Pełny ekran

Na wyspie toczy się akcja powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego pt. Stara baśń opowiadająca o zamierzchłych czasach pogańskich Słowian (pierwsza część cyklu powieściowego Dzieje Polski).

Budowla pałacowo-sakralną (palatium) na Ostrowie Lednickim powstała w latach 936-985. Palatium na Ostrowie Lednickim składało się z dwóch części – kaplicy i rezydencji. Budowla powstała z głazów narzutowych, wzniesiono z nich mury oraz fundamenty, które połączono zaprawą gipsową i wapienną. Kaplica ma kształt krzyża greckiego, a w jej ramionach są niewielkie absydy. W północnym i południowym ramieniu kaplicy znajdują się zagłębienia interpretowane przez część badaczy jako pozostałości basenów chrzcielnych. Od zachodu do kaplicy przylega część rezydencjonalna zbudowana na planie prostokąta o wymiarach 14 x  31 m.

Rekonstrukcja aksonometryczna palatium i kaplicy wg T. Węcławowicza [Źródło: Architektura średniowiecza i starożytności]

Relikty wczesnośredniowiecznego zachodniego-poznańskiego mostu zbudowanego przed rokiem 960.

Konstrukcja mostu wykonana była z drewna dębowego. Elementy nośne jezdni opierały się na filarach wykonanych z wiązek 3-5 pali łączonych jarzmami poprzecznymi i wzdłużnymi. Wysokość niektórych pali nośnych, z uwagi na głębokość jeziora, sięgała do 12-14 m. Jezdnia mostu, którego długość dochodziła do 470 m, była szeroka na około 4,5 m, można było na nim prowadzić swobodny ruch w obu kierunkach. W 1038 roku most został zniszczony w trakcie napaści czeskiego księcia Brzetysława na ziemie wielkopolskie.

"I ja tam byłem, miód, piwo piłem, bo każda stara baśń tak się przecie kończyć powinna." - Kraszewski Stara baśń

Źródła:

• Wczesnośredniowieczne mosty przy Ostrowie Lednickim | Studia Lednickie [.pdf] [dostęp 20-06-2025]
• Architektura średniowiecza i starożytności [dostęp 20-06-2025]
• Kościoły romańskie w Polsce, Jarosław Jarzewicz, Wydawnictwo M, 2014