Most pod Czerwińskiem nad Wisłą – tymczasowy most łyżwowy użyty przez wojska Królestwa Polskiego w kampanii letniej 1410 w trakcie wielkiej wojny z Krzyżakami.

Konstrukcję mostu oraz łodzie podporowe przygotowano potajemnie zimą i wiosną 1410 pod Kozienicami w pobliżu Puszczy Radomskiej. Nadzór nad pracami sprawował starosta radomski, Dobrogost Czarny z Odrzywołu, herbu Nałęcz. Bezpośrednim wykonawcą zadania był mistrz ciesielski Jarosław. Most spławiono Wisłą i 30 czerwca zmontowano powyżej Czerwińska (zwężenie koryta Wiły), umożliwiając polskim oddziałom sprawne i szybkie sforsowanie rzeki w ciągu trzech dni. Most zapewnił szybszą przeprawę przez Wisłę, co stanowiło pewne zaskoczenie dla dowództwa krzyżackiego i ułatwiło koncentrację wojsk polsko-litewskich pod Czerwińskiem. Miało to istotny wpływ na dalszy przebieg kampanii, a tym samym na bitwę pod Grunwaldem.

3 lipca 1410 roku most zdemontowano i następnie spławiono go w okolice Płocka. Most został użyty ponownie w końcu września 1410 pod Przypustem, gdzie siły polskie przeprawiały się na lewy brzeg Wisły w drodze powrotnej z Prus.

"W Poniedziałek, nazajutrz po święcie ŚŚ. Piotra i Pawła, ruszywszy król Władysław obozem ze wsi Kozłowa, zdążył nad Wisłę powyżej klasztoru Czerwieńska, do przybrzeża, gdzie już most sporządzony pod Kozienicami na łyżwach ustawiono, i w tym samym dniu przeprawił się król przez rzekę po tym moście, prowadząc za sobą wszystko wojsko w ścieśnionych szykach, wraź z działami, taborami, żywnością i innemi pociągi. Już bowiem w to miejsce ściągnęły były nie tylko wszystkie siły zbrojne królestwa Polskiego, ale i dwaj książęta Mazowieccy, Janusz i Ziemowit, ze swojemi wojskami, i zaciężne cudzoziemskie poczty. Przeprawiwszy się za Wisłę po moście na statkach zbudowanym, Władysław król Polski rozłożył swój obóz po drugiej stronie rzeki." Źródło Jana Długosza Dziejów Polskich Księga Jedenasta

Z analizy prawdopodobnych parametrów użytkowych mostu wynika, że przy długości mostu 500 m oraz przy zachowaniu średniej prędkości marszu wojska ok. 3 km/h przeprawa wszystkich oddziałów mogła trwać ok. 48 godzin (tj. 3 dni po 16 godzin dziennie np. od 5 do 21). Natomiast nośność mostu była wystarczająca do przeprawienia kawalerii, taboru, artylerii i piechoty.

Łodzie zastosowane jako pływające podpory Mostu Jagiełły były:

• łodziami płaskodennymi,
• o kształcie wrzecionowatym z rufą w szpic lub rufą pawężową,
• o burtach pochyłych,
• szacunkowe wymiary (długość, szerokość, wysokość) to 8-12 x 2-2,5 x 1 m,
• łodzie były wykonane prawdopodobnie z desek o grubości ok. 5 cm łączonych na drewniane kołki, wykonanymi w zależności od przeznaczenia z desek dębowych lub sosnowych,
• uszczelnionymi od wewnątrz tzw. żują (sierść zwierzęcą wymieszana z dziegciem).

Na łodziach (podporach)) był położony pomost z drewnianych bali, pokryty prawdopodobnie faszyną z zasypką ziemną w celu ułatwienia przejścia zwierząt. Pomost o szerokości użytkowej około 2,4 m (8 stóp) miał 6 dźwigarów głównych w rozstawie co ok. 60 cm (2 stopy) z bali o średnicy około Φ 20 cm i długości 6 do 9 metrów oraz pokład z bali o średnicy około Φ 10 cm i długości 3,0 m. Można przyjąć, że do wybudowania mostu o 80 przęsłach (500 m) średniowieczni saperzy zużyli ~ 600 m³ drewna.

Jacek Kowalski

 Dokładna lokalizacja przeprawy nie jest znana. Wiemy dzięki kronice Długosz, że został zbudowany "powyżej klasztoru Czerwieńska'

Poniżej galeria zdjęć klasztoru kanoników regularnych w Czerwińsku nad Wisłą. Klasztor należał do kanoników regularnych od XII do 1819 roku, obecnie znajduje się w rękach salezjanów. Częścią kompleksu klasztornego jest romański kościół Zwiastowania Najświętszej Marii Panny.

Fotografie Letheko Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-NC-ND 4.0)

Źródła:

• Wikipedia - Most pod Czerwińskiem
• Instytut Badaczy Dróg i Mostów
• Archeowieści.pl
• W. Bortnowski. Przeprawy przed bitwą pod. Grunwaldem. „Bellona”. t. 31, z. 1-2, s. 121-126, 1949.
• M. Czapski: Mosty drewniane. Warszawa: 2001.
• B.Ł. Chwaściński: Mosty na Wiśle. Warszawa: 1977.
• J. Jankowski: Mosty w Polsce i mostowcy polscy. Warszawa: 1973.
• A. Nowakowski: Sprzęt taborowy, obozowy i przeprawowy. W: Polska technika wojskowa do 1500 roku. red. A. Nadolski. Warszawa: 1994.
• A. Stańczyk. Most, który wyznaczył los Europy. „Drogownictwo”. 3/09. s. 104-108.
• Tadeusz Dzikowski: Wpływ inżynierii wojskowej na wiktorię grunwaldzką.
• Sławomir Jóźwiak, Krzysztof Kwiatkowski, Adam Szweda, Sobiesław Szybkowski: Wojna Polski i Litwy z Zakonem Krzyżackim w latach 1409–1411. Malbork: Wydawnictwo Muzeum Zamkowego w Malborku, 2010.
• Stefan M. Kuczyński: Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409–1411. Wyd. V. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987.
• Most Królewski w Kozienicach. Kozienicki Dom Kultury. [dostęp 2016-09-06]
• Polska Niezwykła
• MOST JAGIEŁŁY pierwszy polski historyczny most wojskowy, prof. dr hab. inż. Barbara Rymsza
• Budowa mostu na łodziach i przeprawa wojsk Władysława Jagiełły do Czerwińska w 1410 roku
• Jana Długosza Dziejów Polskich ksiąg dwanaście
• 99 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Historica XI wydanie specjalne Bitwa pod Grunwaldem w historii i tradycji Polski i Litwy