Kronika globalnych zmian geostrategicznych #2

Tekst został pierwotnie opublikowany w miesięczniku Nowoczesna Myśl Narodowa nr 29-34 styczeń-czerwiec 2023 i jest udostępniony na podstawie licencji - Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)

Styczeń 2023

- Nowym prezydentem Brazylii został Luiz Inacio Lula da Silva. Ustępujący prezydent Brazylii Jair Bolsonaro wylądował kilka dni wcześniej na Florydzie, unikając w ten sposób przekazania władzy swojemu następcy¹.

- Minister spraw zagranicznych Niemiec Annalena Baerbock na konferencji prasowej w Lizbonie oświadczyła, że „Unia nie może sobie dalej pozwolić na to, by pojedyncze państwa blokowały decyzje całej wspólnoty. – Głosowanie większością kwalifikowaną może prowadzić do bardziej sprawiedliwych… wyników dla nas wszystkich – (…) Musimy być zdolni do skutecznego i szybkiego działania – dodała. (…) To kolejna taka wypowiedź członka rządu Niemiec. Latem 2022 za likwidacją weta w Radzie Europejskiej opowiedział się kanclerz Olaf Scholz. Wg Niemców jest to szczególnie ważne teraz, gdy potrzebne są szybkiej decyzje powstrzymujące Rosję na Ukrainie”².

- Andrzej Duda podpisał specjalny dokument, w którym wyraził zgodę na to, by niemieccy żołnierze stacjonowali w Polsce w celu obsługi wyrzutni Patriot³. 

- Rosyjski minister spraw zagranicznych Siergiej Ławrow, który złożył wizytę w Pretorii (RPA), został zapewniony o partnerstwie Południowoafrykańczyków w tworzeniu przez Rosję nowego porządku. Minister spraw zagranicznych RPA Naledi Pandor powiedziała: „Republika Południowej Afryki dołączy do Rosji w dążeniu do przeprojektowanego globalnego porządku, w którym większą rolę odgrywają organizacje niezachodnie, takie jak partnerstwo BRICS”⁴.

- „Reżim wojskowy w Burkina Faso zawiesił porozumienie z Francją i nakazał jej wojsku opuszczenie kraju w ciągu miesiąca (…). Decyzji władz towarzyszy zacieśnianie stosunków z Federacją Rosyjską”⁵.

- Niemieckie MSZ przeprosiło rzecznika Unii Afrykańskiej za nieodpowiedni wpis w Internecie poświęcony wizycie Siergieja Ławrowa w RPA. „Wcześniej niemieckie Ministerstwo Spraw Zagranicznych opublikowało na Twitterze komunikat, w którym stwierdziło, że szef rosyjskiej dyplomacji Siergiej Ławrow przybył do Afryki, aby «nie patrzeć na lamparty» (w poście wykorzystano wizerunek zwierzęcia), lecz po to, by ogłosić rzekome zamiary władz ukraińskich dotyczące «zniszczenia wszystkiego, co rosyjskie». Rzeczniczka Unii Afrykańskiej Ebbe Kalondo, komentując wpis niemieckiego MSZ, oświadczyła, że jest on odbierany jako kpina z regionu i okolicznych mieszkańców. Ostatecznie Berlin przeprosił, podkreślając, że Republika Federalna «docenia afrykańskich partnerów»”⁶.

- Minister Spraw Zagranicznych Republiki Mali Abdoulaye Diop podczas spotkania Rady Bezpieczeństwa ONZ oświadczył, że jego państwo nie będzie tłumaczyło się ze swoich suwerennych decyzji o wyborze partnerów, w tym Rosji, z którą współpracuje⁷. 

- Iran i Rosja połączyły swoje międzybankowe systemy przelewów bankowych, aby przyspieszyć transakcje handlowe i finansowe. Od czasu ponownego nałożenia amerykańskich (jankeskich) sankcji na Iran w 2018 r. Republika Islamska została odłączona od belgijskiego systemu SWIFT⁸.

Luty 2023

- Chiński balon meteorologiczny, który przeleciał „nad elementami infrastruktury krytycznej” na północy Stanów Zjednoczonych został zestrzelony przez armię amerykańską(jankeską) przy użyciu myśliwca F-22⁹.

- Rosja zawarła porozumienie militarne w sprawie utworzenia w Sudanie centrum logistycznego dla rosyjskiej marynarki wojennej¹⁰. „Po kilku miesiącach negocjacji armia Sudanu zatwierdziła umowę, na mocy której Rosja mogłaby utworzyć w tym kraju pierwszą w Afryce bazę dla swojej marynarki wojennej. W zamian władze w Chartumie otrzymają rosyjskie uzbrojenie”¹¹.

- Międzynarodowa organizacja Human Rights Watch opublikowała raport na temat sytuacji położonej w archipelagu Czagos wyspy Diego Garcia, w którym oskarżyła Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone Ameryki o popełnianie zbrodni kolonialnych12. Wyspy te należały do kolonii brytyjskiej Mauritusa i zgodnie z prawem w momencie uzyskania niepodległości przez to państwo powinny stać się jego integralną częścią. Wielka Brytania zatrzymała swoją zwierzchność nad wyspami, m.in. pod wpływem nacisków USA, które zainstalowały na wyspie Diego Garcia swoją bazę wojskową. Aby umożliwić stworzenie takiej bazy, Brytyjczycy przymusowo wysiedlili ludność całego archipelagu, a po latach oszukali wypędzonych, płacąc im po 3 tys. funtów za zrzeczenie się ojczyzny. „W roku 2000 Sąd Najwyższy w Londynie (…) uznał, że wysiedlenie mieszkańców z Czagos było nielegalne oraz przyznał im prawo do powrotu. Ale już kilka godzin po odczytaniu werdyktu brytyjskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych oświadczyło, że z uwagi na umowę z Waszyngtonem nie może na to zezwolić. Stany Zjednoczone do dziś utrzymują, że powrót mieszkańców na Diego Garcia, jak również inne wyspy archipelagu, zagraża bazie, która jest gwarantem bezpieczeństwa dla Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii oraz ich sojuszników. (…) W lutym 2019 r. także Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości uznał, że Brytyjczycy naruszyli prawo w procesie dekolonizacji Mauritiusa w 1968 r., i nakazał Wielkiej Brytanii, by «zakończyła swe administrowanie archipelagiem Czagos tak szybko, jak to możliwe». A trzy miesiące później 116 ze 193 państw Zgromadzenia Ogólnego ONZ opowiedziało się za przyjęciem rezolucji, która nakazuje wycofanie przez Wielką Brytanię «swojej kolonialnej administracji» z wysp w ciągu pół roku”13. Do dziś Wielka Brytania tego nie zrobiła, stąd też organizacja Human Rights Watch uważa, że nadal popełnia zbrodnie kolonializmu¹⁴.

- Trzy kraje należące do grupy BRICS – RPA, Chiny i Rosja – rozpoczęły wspólne manewry wojskowe na Oceanie Indyjskim, wywołując protesty w Europie i SZAP (Stany Zjednoczone Ameryki Północnej)¹⁵.

- Władimir Putin spotkał się na Kremlu z byłym szefem chińskiego MSZ Wangiem Yi. W spotkaniu brał udział także rosyjski minister spraw zagranicznych Siergiej Ławrow. „Federacja Rosyjska i Chińska Republika Ludowa koordynują wysiłki w zakresie polityki zagranicznej i opowiadają się za utworzeniem bardziej otwartego, demokratycznego i sprawiedliwego systemu stosunków międzynarodowych – podkreślił na spotkaniu Siergiej Ławrow”¹⁶.

- „Irańskie media poinformowały, że władze Islamskiej Republiki Iranu i Syryjskiej Republiki Arabskiej porozumiały się odnośnie dostaw systemów przeciwlotniczych irańskiej produkcji do Syrii. Choć szczegółów tych ustaleń nie ujawniono, irańskie media sugerują, że chodzi o rakietowe systemy przeciwlotnicze średniego zasięgu. Tym samym byłby to pierwszy przypadek ich eksportu, co poniekąd jest wskazówką odnośnie dojrzałości operacyjnej i skali produkcji tego sprzętu”17.

- „Dwie morskie jednostki militarne pod irańską banderą zacumowały w Rio de Janeiro (…). Okręty wojenne IRIS Makran i IRIS Dena zgodę na zacumowanie w brazylijskim porcie otrzymały od prezydenta kraju Luiza Inacio Luli da Silvy. Decyzja zapadła pomimo wyraźnych nacisków ze strony USA, by pozwolenia nie udzielać”¹⁸.

Marzec 2023

- Prezydent Białorusi Aleksandr Łukaszenka spotkał się w Pekinie z prezydentem Chin Xi Jinpingiem. Przywódcy obu krajów podpisali wspólne oświadczenie o zacieśnianiu współpracy w wielu obszarach. Po spotkaniu, które odbyło się w Wielkiej Hali Ludowej, Łukaszenka i Xi Jinping podpisali oświadczenie w sprawie „dalszego rozwoju wzorowych stosunków «na każdą pogodę» i wszechstronnego partnerstwa strategicznego między Białorusią a Chinami w nowej erze”¹⁹.

- „Minister spraw zagranicznych Rosji Siergiej Ławrow spotkał się (…) ze swoim chińskim odpowiednikiem Qin Gangiem na marginesie spotkania ministrów spraw zagranicznych G20 w New Delhi. Przedstawiciele obu państw po raz kolejny potwierdzili swoją współpracę w obliczu rosnących napięć geopolitycznych (…). W oświadczeniu wydanym po spotkaniu rosyjskie MSZ stwierdziło, że «oba kraje jednomyślnie odrzuciły próby ingerowania w sprawy wewnętrzne innych państw, narzucania jednostronnego podejścia przy użyciu szantażu i gróźb, sprzeciwiania się demokratyzacji stosunków międzynarodowych», wyraźnie nawiązując do działań Stanów Zjednoczonych i ich sojuszników z NATO”²⁰.

- Prezydent Francji Emmanuel Macron oświadczył, że epoka Afryki Francuskiej (Françafrique), a tym samym francuskiego kolonializmu w Afryce, dobiegła końca²¹.

- „W wyniku rozmów przeprowadzonych w stolicy Chin – Pekinie, Iran i Arabia Saudyjska porozumiały się w sprawie wznowienia stosunków dyplomatycznych, zerwanych w 2016 roku, a także ponownego otwarcia ambasad obu państw w Teheranie i Rijadzie”²².

- Silicon Valley Bank ogłosił upadłość, co stanowiło największe bankowe bankructwo od 2008 roku²³.

- Po rozmowach w Teheranie prezydent Białorusi Alaksandr Łukaszenka i prezydent Iranu Ebrahim Raisi podpisali umowy w ramach wszechstronnej współpracy między krajami na lata 2023-2026²⁴.

- Prezydent Hondurasu Iris Xiomara Castro Sarmiento poinformowała, że poprosiła ministra spraw zagranicznych o nawiązanie relacji dyplomatycznych z Chinami, co wiąże się z koniecznością zerwania ich z Tajwanem²⁵.

- W Tokio odbyły się pierwsze niemiecko-japońskie konsultacje rządowe. „Oba rządy zgodziły się na ściślejszą współpracę w zabezpieczaniu łańcuchów dostaw i ochronie szlaków handlowych, a także ochronie infrastruktury krytycznej i zabezpieczeniu przyszłych dostaw energii. (…) Zgodnie z deklaracją wzmocniona powinna zostać także współpraca wojskowa i w zakresie cyberbezpieczeństwa (wł. bezpieczeństwa infosfery). Oprócz wspólnych ćwiczeń i planowanej «misji obecności Bundeswehry» obie strony chcą też intensywniej «wymieniać się ocenami sytuacji w przyszłości» – powiedział kanclerz. Zapowiedział też, że w przyszłym roku Bundeswehra ponownie wyśle w ten region Pacyfiku okręt, który następnie zatrzyma się w Japonii”²⁶.

- W dniach 21–23 marca odbyła się oficjalna wizyta przewodniczącego Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL) Xi Jinpinga w Moskwie. „O «wyższości relacji Moskwy z Pekinem» nad «polityczno-wojskowymi sojuszami z czasów zimnej wojny» w dniu rozpoczęcia wizyty prezydenta Chin, Xi Jinpinga, w Rosji, napisał na łamach chińskiego dziennika «People's Daily» prezydent Rosji, Władimir Putin”²⁷.

- Niemcy dokonują ostatecznego podporządkowania wszystkich holenderskich jednostek bojowych dowództwu Bundeswehry, zwiększając tym samym swoją wagę militarną w UE i NATO²⁸.

- Chiny i Francja rozpoczęły handel gazem LNG przy użyciu chińskiego juana, kończąc w ten sposób opieranie się na dolarze amerykańskim w handlu energią. Ponadto transakcja obejmująca 65 000 ton LNG ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich była pierwszą transakcją handlową LNG rozliczaną w juanach za pośrednictwem Szanghajskiej Giełdy Ropy Naftowej i Gazu Ziemnego²⁹.

- W marcu juan stał się najczęściej używaną walutą w transakcjach transgranicznych w Chinach, wyprzedzając po raz pierwszy dolara, jak pokazały oficjalne dane, odzwierciedlające wysiłki Pekinu na rzecz umiędzynarodowienia juana³⁰. 

Kwiecień 2023

- Macron udał się do Chin z szefową Komisji Europejskiej Ursulą von der Leyen. Pekin wyraźnie pokazał, że stawia na dwustronną współpracę z Francją, podkreślając prymat suwerenności narodowej państw europejskich nad unijną politykę zagraniczną. „Prezydent Francji Emmanuel Macron podczas wizyty w Chinach był przyjmowany na paradach i bankietach. Szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen została w większości pozostawiona sama sobie. (…) Macron był fetowany na oficjalnym bankiecie, witany na paradzie wojskowej i salwami z armat na placu Tiananmen. Po wylądowaniu w Pekinie osobiście powitał go minister spraw zagranicznych Chin. Gdy na miejsce przybyła von der Leyen, spotkała chińskiego ministra ds. ekologii przy zwykłym wyjściu dla pasażerów”³¹.

- Rosyjski minister spraw zagranicznych przebywał w dniach 17–21 kwietnia w Brazylii, Wenezueli, Nikaragui i na Kubie. Między innymi prezydent Brazylii Inacio Lula da Silva gościł z honorami Siergieja Ławrowa, wspierając rosyjskie wysiłki na rzecz budowy świata wielobiegunowego³².

- „Minister spraw zagranicznych Arabii Saudyjskiej, książę Faisal bin Farhan, złożył (…) wizytę w Syrii, tym samym kończąc okres izolacji rządów w Damaszku, rozpoczęty (…) w 2011 roku (…). Kulminacją kryzysu było zawieszenie zarówno stosunków bilateralnych między częścią państw regionu i Syrią jak i zawieszenie członkostwa samej Syrii w Lidze Państw Arabskich. Kraje Zatoki Perskiej wspierały rebeliantów, dążących do usunięcia Asada, jednak wsparcie Rosji i Iranu pozwoliło rządowi w Damaszku przetrwać i zachować władzę”³³.

- Ministrowie obrony i szefowie wywiadów Iranu, Rosji, Syrii i Turcji przeprowadzili rozmowy, które Ankara i Moskwa określiły jako konstruktywne, w ramach wysiłków na rzecz odbudowy więzi turecko-syryjskich zniszczonych podczas wojny w Syrii³⁴.

- Argentyński rząd ogłosił, że Argentyna zacznie płacić za chiński import w juanach, a nie w dolarach, co ma na celu odciążenie kurczących się rezerw dolarowych kraju. „Decyzja ma na celu ułatwienie odpływu dolarów”, powiedział argentyński minister gospodarki Sergio Massa podczas spotkania z chińskim ambasadorem Zou Xiaoli oraz firmami z różnych sektorów³⁵.

Maj 2023

- Prezydent Iranu Ebrahim Raisi spotkał się z prezydentem Syrii Baszarem al-Assadem, co Teheran określił jako znak „strategicznego zwycięstwa” w sprawach regionalnych. Była to pierwsza państwowa wizyta prezydenta Iranu w Syrii od 13 lat³⁶.

- Na marginesie spotkania Szanghajskiej Organizacji Współpracy w Goa (Indie) rosyjski minister spraw zagranicznych Ławrow spotkał się z chińskim odpowiednikiem Qin Gangiem aby omówić kwestie wdrożenia w życie porozumień zawartych podczas wizyty Prezydenta ChRL – Xi Jinpinga, w Moskwie w marcu 2023 r.³⁷

- „Misja dyplomatyczna Arabii Saudyjskiej w Syrii wznowi swoją pracę 11 lat po jej zamknięciu, ponieważ stosunki obu krajów poprawiły się (…). Ogłoszenie pojawiło się prawie miesiąc po tym, jak Syria i Arabia Saudyjska ogłosiły, że zmierzają w kierunku ponownego otwarcia ambasad i wznowienia lotów linii lotniczych. Rozwój wydarzeń (…) był następstwem wizyty najwyższego dyplomaty Syrii w królestwie, pierwszej od czasu zerwania przez Arabię Saudyjską stosunków dyplomatycznych z Syrią w 2012 roku oraz wizyty ministra spraw zagranicznych Syrii w Rijadzie”³⁸.

- W Sztokholmie odbyło się Drugie Forum Ministerialne UE ds. Indo-Pacyfiku (EU Indo-Pacific Ministerial Forum), które m.in. służyło rozwojowi inicjatywy Global Gateway, która ma stanowić europejską alternatywę w stosunku do chińskiego projektu Jednego Pasa Jednej Drogi (chiń. 一带一路)³⁹. Przywódcom UE nie udało się jednak skłonić państw regionu do porzucenia współpracy z Chinami na rzeczy UE. M.in. Retno Marsudi, minister spraw zagranicznych Indonezji powiedziała, że państwa Azji Południowej nie są zainteresowane udziałem w nowej zimnej wojnie. Hina Rabbani Khar, minister spraw zagranicznych Islamskiej Republiki Pakistanu oświadczyła, że państwa regionu są przeciwne dzieleniu świata na nowe bloki. Vivian Balakrishnan, Minister spraw zagranicznych Singapuru, krytykował rosnący izolacjonizm gospodarczy Zachodu. Subrahmanyam Jaishankar, minister spraw zagranicznych Indii mówił natomiast o konieczności budowy świata wielobiegunowego⁴⁰.

- „Izrael traktuje terytoria palestyńskie jak kolonie – oświadczyła Francesca Albanese, specjalna sprawozdawczyni ONZ ds. okupowanych terytoriów palestyńskich, w czasie wizyty w Londynie”⁴¹.

- Iran i Egipt zapowiadają wznowienie stosunków dyplomatycznych, które zostały zerwane w 1980 r.⁴².

- Rząd iracki wydał zakaz używania dolara amerykańskiego zarówno w transakcjach prywatnych, jak i biznesowych, co stanowi część trendu „dedolaryzacji” i ogólnego spadku wpływów gospodarczych Waszyngtonu na świecie. Zakaz został wprowadzony w życie 14 maja i ma na celu zwiększenie wykorzystania lokalnej waluty Iraku, dinara⁴³.

- Teheran i Moskwa zawarły porozumienie o budowie linii kolejowej łączącej miasta Raszt i Astara w Iranie, która otworzy Rosji drogę do irańskich portów w Zatoce Perskiej. W uroczystości podpisania umowy zdalnie uczestniczyli prezydenci Iranu i Rosji, Ebrahim Raisi i Władimir Putin⁴⁴.

- Przemawiając na rosyjsko-chińskim forum biznesowym w Szanghaju premier Rosji Michaił Miszustin powiedział, że w 2023 roku Rosja i Chiny zwiększą wzajemną wymianę handlową do 200 miliardów dolarów i rozszerzą rozliczenia w walutach narodowych⁴⁵.

- Leon Dodonou-Pounagaza, ambasador Republiki Środkowej Afryki w Rosji, wyraził wolę, by Rosja zbudowała bazę wojskową w RŚA⁴⁶.

- Wenezuela jako kolejne państwo zadeklarowało chęć przystąpienia do grupy BRICS⁴⁷.  

Czerwiec 2023

- Pakistan wydał specjalne rozporządzenie zezwalające na handel barterowy z Afganistanem, Iranem i Rosją w odniesieniu do niektórych towarów, w tym ropy naftowej i gazu ziemnego⁴⁸.

- Premier Białorusi Raman Alaksandrawicz Hałouczenka spotkał się 8 czerwca w Soczi z premierem Kuby Manuelem Cruzem. Celem spotkania było zacieśnienie gospodarczej współpracy między obydwoma państwami⁴⁹.

- „Iran i Wenezuela chcą zwiększyć wzajemne obroty handlowe z 3 do 20 miliardów dolarów, powiedział w poniedziałek prezydent Iranu Ebrahim Raisi podczas wizyty w Caracas. «Postanowiliśmy zacieśnić współpracę między dwoma krajami» – powiedział Raisi podczas konferencji prasowej z prezydentem Wenezueli Nicolasem Maduro po podpisaniu umowy petrochemicznej i kilkunastu innych umów o współpracy. «Celem, jaki mamy w zakresie współpracy handlowej i gospodarczej, jest podniesienie poziomu współpracy do 10 miliardów dolarów» – powiedział Raisi. «Następnym krokiem jest podniesienie go do 20 miliardów dolarów». Ze strony obu rządów objętych sankcjami USA nie padły żadne szczegóły dotyczące umowy petrochemicznej”⁵⁰.

- Prezydent Iranu Ebrahim Raisi złożył wizytę dyplomatyczną w Nikaragui w celu zacieśnienia współpracy między obydwoma państwami dążącymi do zakończenia hegemonii amerykańskiej (jankeskiej)⁵¹.

- Prezydent Iranu Ebrahim Raisi podczas swojej wizyty w Hawanie, wraz z prezydentem Kuby Miguelem Diaz-Canelem oświadczyli wolę zacieśnienia współpracy w walce z „agresywnym imperializmem Stanów Zjednoczonych”⁵².

- Prezydent Państwa Palestyńskiego Mahmud Abbas złożył w Pekinie czterodniową wizytę, podczas której omawiane było zacieśnienie współpracy między Palestyną a Chinami m.in. w ramach chińskiej inicjatywy Global Security Initiative (GSI)⁵³.

- Geng Shuang, stały przedstawiciel Chin przy ONZ zażądał uznania przez Wielką Brytanię prawa Argentyny do Malwinów (ang. Falklandów) i zakończenia w ten sposób swoich praktyk kolonialnych⁵⁴.

- W wyniku umacniania pozycji Niemiec w Europie i dążenia do federalizacji UE „Polska, Francja i Niemcy uzgodniły w ramach Trójkąta Weimarskiego wspólną inicjatywę stworzenia unii rynków kapitałowych w UE. Ma ona ułatwić przepływ kapitału prywatnego do kluczowych dla przyszłości Europy inwestycji. (…) Odpowiedzią na aktualne problemy i wyzwania ma być przedstawienie na forum UE po spotkaniu w zamku Ettersburg m.in. trójstronnej propozycji stworzenia w UE unii rynków kapitałowych i co za tym idzie umożliwienia większego zaangażowania prywatnego kapitału do finansowania inwestycji związanych z transformacją cyfrową czy energetyczną. We wspólnym oświadczeniu wydanym po obradach w Ettersburgu ministrowie finansów Polski [Polin], Francji i Niemiec podkreślili, że «nadszedł czas, by zintensyfikować nasze wspólne wysiłki i stworzyć silniejszą, głęboką unię rynków kapitałowych»”⁵⁵.

- Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen przybyła z wizytą Brazylię, Argentynę, Chile i Meksyk, wchodzące w skład Wspólnoty Państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów (CELAC)⁵⁶. Celem wizyty było przygotowanie szczytu UE–CELAC, jak również forsowanie unijnego projektu Global Gateway, w ramach którego UE dąży m.in. do pozyskania surowców z Ameryki Południowej⁵⁷. Natrafiła tam na opór państw, które jasno wyraziły swoje zdanie, że chcą być traktowane jak równorzędni partnerzy. M.in. w kontekście warunków, które miałoby zawierać porozumienie między UE a Mercosur (hiszp. Mercado Común del Sur, Wspólny Rynek Południa), jednostronnie korzystnych dla UE, prezydent Brazylii Luiz Inácio Lula da Silva powiedział: „Przesłanką, która powinna istnieć między partnerami strategicznymi, jest wzajemne zaufanie, a nie nieufność i sankcje”⁵⁸. O konieczności zniesienia asymetrii w stosunkach między UE a Mercosur mówił także prezydent Argentyny Alberto Fernández.

- Według niemieckiego ministra obrony Borisa Pistoriusa brygada Bundeswehry ma stale stacjonować na Litwie, aby wzmocnić wschodnią flankę NATO. „Od 2017 roku Niemcy dowodzą Batalionową Grupą Bojową NATO na Litwie w ramach wysuniętej obecności wojskowej Sojuszu na wschodniej flance. Stacjonujący w Rukli batalion liczy około 1600 żołnierzy, z których prawie połowa to żołnierze Bundeswehry”⁵⁹.

1. Bolsonaro uniknie przekazania władzy Luli. Wyleciał do USA, 31.12.2022, https://www.rp.pl/ polityka/art37703181-bolsonaro-uniknie-przekazania-wladzy-luli-wylecial-do-usa.
2. Niemcy za likwidacją weta w UE, 04.01.2023, https://www.dw.com/pl/niemcy-za-likwidacj%C4%85-weta-w-ue/a-64284294.
3. Jest decyzja Dudy. Niemieccy żołnierze wysłani do Polski, 12.01.2023, https://wiadomosci.wp.pl/ jest-decyzja-dudy-niemieccy-zolnierze-wyslani-do-polski-6854709275896384a.
4. B. Kwiatkowska, Ramię w ramię z Moskwą. Regionalna potęga staje po stronie Rosji, 24.01.2023, https://wiadomosci.wp.pl/ramie-w-ramie-z-moskwa-regionalna-potega-staje-po-stronierosji-6858956699036256a.
5. Burkina Faso nakazuje opuszczenie kraju francuskiemu wojsku. „Rosja jest rozsądnym wyborem w tej dynamice”, 24.01.2023, https://tvn24.pl/swiat/burkina-faso-wladze-nakazuja-opuszczeniekraju-francuskiemu-wojsku-6646142.
6. Niemcy przepraszają Unię Afrykańską za słowa pod adresem Ławrowa, 26.01.2023, https://dorzeczy.pl/swiat/397249/niemcy-przepraszaja-unie-afrykanska-za-wpis-dot-lawrowa.html.
7. Abdoulaye Diop (Mali) on Mali – Security Council Media Stakeout, 27.1.2023, https://media. un.org/en/asset/k1c/k1cwza3dgn.
8. Iran, Russia link banking systems amid Western sanction, 30.01.2023, https://www.reuters.com/ business/finance/iran-russia-link-banking-systems-amid-western-sanction-2023-01-30/.
9. Chiński balon szpiegowski zestrzelony przez USA, 04.02.2023, https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2023-02-04/chinski-balon-szpiegowski-zestrzelony-przez-usa/.
10. Rosja zawarła porozumienie militarne z Sudanem. Będzie miała bazę w Port Sudan, 13.02.2023, https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art37951101-rosja-zawarla-porozumienie-militarnez-sudanem-bedzie-miala-baze-w-port-sudan.
11. M. Zubel, Kreml zyskał sojusznika. Rosja zawarła groźne porozumienie, 13.02.2023, https:// wiadomosci.wp.pl/rosyjska-flota-wplynie-na-morze-czerwone-kreml-zyskal-sojusznika6865935570442880a.
12. “That’s When the Nightmare Started”. UK and US Forced Displacement of the Chagossians and Ongoing Colonial Crimes, 15.02.2023, https://www.hrw.org/report/2023/02/15/thats- -when-nightmare-started/uk-and-us-forced-displacement-chagossians-and.
13. A. Kasprolewicz, Ukradziony archipelag, 17.12.2019, https://przekroj.pl/spoleczenstwo/ ukradziony-archipelag-agata-kasprolewicz.
14. Illegal besetzte Inseln (II), 27.04.2023, https://www.german-foreign-policy.com/news/detail/9224.
15. RPA ćwiczy z Rosją. Manewry wojenne wywołują protesty, 19.02.2023, https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art37984991-rpa-cwiczy-z-rosja-manewry-wojenne-wywoluja-protesty.
16. Władimir Putin spotkał się z chińskim ministrem. W planach kolejne rozmowy, 22.02.2023, www. polsatnews.pl/wiadomosc/2023-02-22/wladimir-putin-spotkal-sie-z-chinskim-ministremw-planach-kolejne-rozmowy.
17. A. M. Maciejewski, Irańskie systemy obrony przeciwlotniczej dla Syrii, 28.02.2023, https:// zbiam.pl/iranskie-systemy-obrony-przeciwlotniczej-dla-syrii/.
18. B. Kwiatkowska, Iran dopiął swego. Okręty wojenne na drugiej półkuli, 28.02.2023, https://wiadomosci.wp.pl/iran-dopial-swego-okrety-wojenne-na-drugiej-polkuli6871365306587744a?amp=1.
19. Białoruś i Chiny zacieśniają współpracę. Łukaszenka i Xi Jinping rozmawiali o partnerstwie „na każdą pogodę”, 02.03.2023, https://www.wprost.pl/amp/11120377/bialorus-i-chiny-zaciesniajawspolprace-lukaszenka-i-xi-jinping-rozmawiali-o-partnerstwie-na-kazda-pogode.html.
20. Szczyt G20. Umacnia się współpraca rosyjsko-chińska, 03.03.2023, https://dorzeczy.pl/ swiat/411808/szczyt-g20-umacnia-sie-wspolpraca-rosji-z-chinami.html.
21. Macron mówi, że epoka ingerowania Francji w sprawy Afryki się skończyła, 02.03.2023, https:// www.rp.pl/dyplomacja/art38054891-macron-mowi-ze-epoka-ingerowania-francji-wsprawy-afryki-sie-skonczyla.
22. Iran i Arabia Saudyjska porozumiały się w sprawie wznowienia stosunków dyplomatycznych, 10.03.2023, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/8678739,reuters-ira n-arabia-saudyjska-wznowienie-stosunkow-dyplomatycznych.html.
23. M. Kubicki, Silicon Valley Bank został zamknięty. To największe bankowe bankructwo od 2008 roku, 10.03.2023, https://www.bankier.pl/wiadomosc/Handel-akcjami-SVB-wstrzymany-Trudneproby-pozyskania-kapitalu-8503270.html.
24. Belarus, Iran sign roadmap of comprehensive cooperation until 2026, 13.03.2023, https:// eng.belta.by/president/view/belarus-iran-sign-roadmap-of-comprehensive-cooperationuntil-2026-157256-2023/.
25. Honduras zrywa relacje z Tajwanem na rzecz relacji z Chinami, 15.03.2023, https://www. euractiv.pl/section/demokracja/news/honduras-zrywa-relacje-z-tajwanem-na-rzecz-relacjiz-chinami/.
26. Niemcy i Japonia wspólnym głosem ws. Rosji, 18.03.2023, https://www.dw.com/pl/niemcy-i- -japonia-wsp%C3%B3lnym-g%C5%82osem-ws-rosji/a-65036772.
27. Putin o sojuszu Rosji z Chinami: Przewyższa sojusze z czasów zimnej wojny, 20.03.2023, https:// www.rp.pl/dyplomacja/art38154921-putin-o-sojuszu-rosji-z-chinami-przewyzsza-sojuszez-czasow-zimnej-wojny.
28. Neue Macht, neue Truppen, 20.04.2023, https://www.german-foreign-policy.com/news/detail/9216; Bilaterale Kooperation Deutschland-Niederlande, 27.03.2023, bmvg.de.
29. China Completes LNG Gas Trade with Chinese Yuan, Ending US Dollar Reliance for Energy Trades, 29.03.2023, https://watcher.guru/news/china-completes-lng-gas-trade-with-chineseyuan-ending-us-dollar-reliance-for-energy-trades.
30. Yuan overtakes dollar to become most-used currency in China's cross-border transactions, 26.04.2023, https://www.reuters.com/markets/currencies/yuan-overtakes-dollar-becomemost-used-currency-chinas-cross-border-transactions-2023-04-26/.
31. „Dziel i rządź” według Chin. Von der Leyen doznała w Pekinie upokorzeń, 07.04.2023, https:// wiadomosci.onet.pl/politico/chiny-rozegraly-europe-von-der-leyen-doznala-w-pekinieupokorzen/q861jrb.
32. Lavrov in Latin America: Russia’s Bid for a Multipolar World. As Russia tries to undermine U.S.- -led order, Lavrov’s visit offers a glimpse into Moscow’s new foreign policy vision, 27.04.2023, https://www.usip.org/publications/2023/04/lavrov-latin-america-russias-bid -multipolar-world.
33. Arabia Saudyjska przywróciła relacje z Syrią, 18.04.2023, https://forsal.pl/swiat/aktualnosci/ artykuly/8701605,arabia-saudyjska-przywrocila-relacje-z-syria.html.
34. Turkey, Russia, Iran, Syria hold 'constructive talks', 25.04.2023, https://www.reuters.com/ world/turkey-russia-iran-syria-hold-constructive-talks-ankara-says-2023-04-25/.
35. Argentina to pay for Chinese imports in yuan rather than dollars, 27.04.2023, https:// www.reuters.com/world/china/argentina-govt-pay-chinese-imports-yuan-rather-thandollars-2023-04-26/.
36. Iranian president in Damascus for first visit since Syrian war began, 03.05.2023, https://www. reuters.com/world/middle-east/iranian-president-lands-damascus-first-visit-since-syrianconflict-began-2011-2023-05-03/; Iran’s Raisi in Syria; visit hailed as ‘strategic victory’, 03.05.2023, https://www.aljazeera.com/news/2023/5/3/irans-raisi-in-syria-visit-hailedas-strategic-victory.
37. Russian Foreign Minister Lavrov meets Chinese counterpart Qin Gang on sidelines of SCO meeting in Goa, 04.05.3023, https://www.aninews.in/news/world/asia/russian-foreign-minister-lavrov-meets-chinese-counterpart-qin-gang-on-sidelines-of-sco-meeting-ingoa20230504212126/.
38. S. Królak, Arabia Saudyjska ponownie otworzy ambasadę w Syrii w miarę poprawy stosunków, 09.05.2023, https://aktualnosci.news/arabia-saudyjska-ponownie-otworzy-ambasade-wsyrii-w-miare-poprawy-stosunkow-405711/.
39. EU-Indo Pacific Strategy, 11.05.2023, https://www.eeas.europa.eu/eeas/eu-indo-pacific- -strategy_en.
40. „Keine Stellvertreter großer Mächte”, 15.05.2023, https://www.german-foreign-policy.com/ news/detail/9239.
41. Wysłanniczka ONZ: Izrael traktuje palestyńskie ziemie jak kolonie, 12.05.2023, https://www.rp.pl/ polityka/art38466021-wyslanniczka-onz-izrael-traktuje-palestynskie-ziemie-jak-kolonie.
42. Iran, Egypt to open embassies soon: MP, 14.05.2023, https://www.tehrantimes.com/ news/484719/Iran-Egypt-to-open-embassies-soon-MP; After Saudi Détente, Iran Edging Closer To Egypt, 14.05.2023, https://www.iranintl.com/en/202305148487.
43. Iraq bans US dollar transactions in latest move towards ‘de-dollarization’, 16.05.2023, https:// new.thecradle.co/articles/iraq-bans-us-currency-transactions-in-latest-move-towards-dedollarization.
44. A. Mężyński, Rosja i Iran budują specjalną linię kolejową. Podpisano porozumienie, 17.05.2023, https://gospodarka.dziennik.pl/news/artykuly/8718101,rosja-iran-linia-kolejowa-zatokaperska.html.
45. Miszustin powiedział, że w 2023 roku Federacja Rosyjska i Chiny rozszerzą rozliczenia w walutach narodowych, 23.5.2023, https://www.interfax.ru/world/902685.
46. CAR interested in placing Russian military base on its territory, says envoy to Moscow, 29.05.2023, https://tass.com/defense/1624321.
47. Venezuela expressed its willingness to join the Brics group, 29.05.2023, https://www.plenglish. com/news/2023/05/29/venezuela-expressed-its-willingness-to-join-the-brics-group/.
48. Pakistan outlines process for barter trade with Afghanistan, Iran, Russia, 02.06.2023, https://www.reuters.com/world/pakistan-engage-barter-trade-with-afghanistan-iranrussia-2023-06-02/.
49. PM: Belarus, Cuba need to jointly resist external pressure by strengthening economic ties, 9.06.2023, https://eng.belta.by/politics/view/pm-belarus-cuba-need-to-jointly-resistexternal-pressure-by-strengthening-economic-ties-159497-2023.
50. Reżimy trzymają się razem: Wenezuela i Iran, 13.06.2023, https://wgospodarce.pl/informacje/128988-rezimy-trzymaja-sie-razem-wenezuela-i-iran.
51. Iran, Nicaragua have shared aspiration for independence, justice: Raisi, 14.06.2023, https://en.irna.ir/news/85140442/Iran-Nicaragua-have-shared-aspiration-for-independence-justice.
52. Iran, Cuba vow to confront US 'aggressive imperial policy', 15.06.2023, https://www.france24. com/en/live-news/20230615-iran-cuba-vow-to-confront-us-aggressive-imperial-policy.
53. Y. Sheng, China to cement ties with Palestine, ‘play greater role to mediate Palestine-Israel conflict’, 13.06.2023, https://www.globaltimes.cn/page/202306/1292517.shtml.
54. China demands UK enters talks with Argentina over Falklands slamming 'colonial legacy', 23.6.2023, https://www.express.co.uk/news/world/1783906/china-demands-UK-argentina-talks-falklands.
55. M. Stefanek, Trójkąt Weimarski. Wspólnie o finansach i Ukrainie, 27.06.2023, https:// www.dw.com/pl/tr%C3%B3jk%C4%85t-weimarski-wsp%C3%B3lnie-o-finansach-iukrainie/a-66048415.
56. Die Lateinamerika-Offensive der EU (II), 22.06.2023, https://www.german-foreign-policy. com/news/detail/9275.
57. Nowy program na rzecz umocnienia partnerstwa UE z Ameryką Łacińską i Karaibami (LAC), 7.6.2023, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_23_3045.
58. Brasiliens Präsident zu von der Leyen: Partnerschaften sollten keine Sanktionen vorsehen, 14.06.2023, amerika21.de, https://amerika21.de/2023/06/264461/brasilien-lula-von-der-leyen.
59. Niemcy gotowe rozmieścić 4000 żołnierzy na Litwie, 26.06.2023, https://www.dw.com/ pl/niemcy-gotowe-rozmie%C5%9Bci%C4%87-4000-%C5%BCo%C5%82nierzy-nalitwie/a-66032606.

• Kronika globalnych zmian geostrategicznych #1