OBRONA LWOWA 1918 SEMPER FIDELIS
18 listopada zapraszamy na krakowskie obchody 105. rocznicy bohaterskiej obrony Lwowa - zwycięskiego powstania Orląt Lwowskich
Artur Oppman, Orlątko | ... Mamo, czy jesteś ze mną? Nie słyszę twoich słów... W oczach mi trochę ciemno... Obroniliśmy Lwów!... Zostaniesz biedna samą... Baczność! Za Lwów! Cel! Pal! Tylko mi ciebie, mamo, Tylko mi Polski żal!...
OBRONA LWOWA 1918-1920 SEMPER FIDELIS
Ochotnicza Legia Kobiet, ochotnicza organizacja wojskowa utworzona we Lwowie w 1918 przez kobiety, pragnące walczyć o niepodległość Polski. Kobiety z OLK walczyły o Lwów w trakcie wojny polsko-ukraińskiej oraz wojny polsko-bolszewickiej, w tym także w walkach o Wilno

Jan Czochralski – polski chemik, metaloznawca, wynalazca powszechnie stosowanej do dzisiaj metody otrzymywania monokryształów krzemu, nazwanej później metodą Czochralskiego, podstawy procesu produkcji układów scalonych. Najczęściej cytowany polski uczony. Jan Czochralski urodził się 23 października 1885 roku w małym mieście Kcynia jako ósme dziecko, z dziesięciorga dzieci Franciszka Czochralskiego, z zawodu stolarza oraz Marty z domu Suchomskiej. Dom rodzinny mieścił się w Kcyni przy ulicy przy ulicy Szewskiej 10.

Jan Czochralski twórca metody otrzymywania monokryształów krzemu 

Metoda Czochralskiego - technika otrzymywania monokryształów opracowana w 1916 roku przez Jana Czochralskiego. Metoda jest najstarszą i jedną z najpowszechniej stosowanych metod produkcji monokryształów półmetali, metali i ich stopów na świecie. Metodę Czochralskiego na skalę przemysłową stosuje się do produkcji monokryształów krzemu. Za oficjalna datę prezentacji metody otrzymywania monokryształów, uznaje się 19 sierpnia 1916 roku. W tym dniu do redakcji czasopisma "Zeitschrift fur physikalische Chemie” Jan Czochralski dostarczył artykuł pod tytułem "Nowa metoda pomiaru szybkości krystalizacji metali”. Artykuł został opublikowany w 1918 roku.

Jan Czochralski twórca metody otrzymywania monokryształów krzemu

Grafika według Commons.wikimedia.org

Nie jest jasny powód przyjazdu do Polski, według badań Stefana Bratkowskiego Czochralski współpracował z polskim wywiadem wojskowym, a z Niemiec wyjechał z powodu grożącej mu dekonspiracji. Zrzekł się obywatelstwa niemieckiego, by przyjąć polskie, ale zrzeczenie to nie zostało przez władze niemieckie uznane. Czochralski był bogatym człowiekiem. Jak twierdził, do Polski przywiózł ok. 1,5 mln. złotych. Patenty przynosiły mu dalsze dochody. Brał ogromne sumy za konsultacje w Polsce i poza granicami. Kupił piękną willę w Warszawie przy ul. Nabielaka, w Kcyni zbudował willę Margowo, nazwaną na cześć żony, pełniącą funkcję letniej rezydencji. Fundował stypendia dla studentów. W willi przy ul. Nabielaka Czochralscy prowadzili salon literacki.  Jan Czochralski sam pisał wiersze, największy ich tomik to „Maja. Powieść miłosna”, kolekcjonował dzieła sztuki, udzielał się społecznie. Wspomagał finansowo rekonstrukcję dworku Chopina w Żelazowej Woli, współfinansował wykopaliska w Biskupinie oraz prace poszukiwawcze ropy w rejonie Kcyni.

 

Jan Czochralski twórca metody otrzymywania monokryształów krzemu

Po II wojnie światowej władze Politechniki Warszawskiej nie pozwoliły mu wrócić na uczelnię. Zamieszkał w rodzinnej Kcyni w swojej willi Margowo przy ul. Poznańskiej 20.

Jan Czochralski twórca metody otrzymywania monokryształów krzemu

Nazwa posiadłości pochodzi od imienia żony (Marguerita Haase), była jak na tamte czasy bardzo okazała i dobrze wyposażona, basen oraz solarium w ogrodzie, została zbudowana w 1935 roku. Projektantem willi był Józef Alwin, architekt ze Żnina, kierownictwo budowy objął brat profesora - Władysław Czochralski. Stoi ona do dzisiaj w niewiele zmienionej formie. W Kcyni Jan Czochralski założył 1 kwietnia 1946 roku małą firmę - Zakład Chemiczny BION dr inż. M. Wojciechowski i S-ka. (Wojciechowski był zięciem Profesora). Pomieszczenia zakładu znajdowały się przy ulicy Poznańskiej 28 (obecnie Poznańska 40). Zakład produkował różnego rodzaju wyroby kosmetyczne oraz drogeryjne, między innymi: świece, pastę do butów, płyn do trwałej ondulacji,popularny „Proszek od kataru z Gołąbkiem”. "Po latach przerwy wrócił w praktyce do uprawianego w młodości zawodu aptekarza. Znowu z pasją oddawał się eksperymentom chemicznym. Prowadzeniem interesów firmy zajmował się jego bratanek (firma zmieniła nazwę i przeniosła się do Poznania, ale istnieje do dziś). Sam Czochralski niemal nie wychodził z urządzonego przez siebie laboratorium naukowego, przychodził zawsze koło ósmej rano i siedział do wieczora, gotując i mieszając różne dziwne substancje. Dzięki temu odizolowaniu się od świata przez kilka lat unikał represji ze strony komunistycznego reżimu."[12]

Jan Czochralski twórca metody otrzymywania monokryształów krzemu

Proszek od kataru z Gołąbkiem [7]

Jan Czochralski twórca metody otrzymywania monokryształów krzemu

Reklama pasty do butów w Życiu Warszawy z 3 listopada 1946 roku [4]

Jan Czochralski zmarł w Poznaniu 22 kwietnia 1953 roku po rewizji Urzędu Bezpieczeństwa w jego willi w Kcyni. Rewizja została spowodowana donosem, że z początkiem 1953 roku sprzedał ruiny swojej willi w Warszawie ambasadzie Szwajcarskiej za milion złotych, wymieniając je następnie na dolary, łamiąc tym samym zakaz posiadania waluty obcego państwa. Jest to jedna z wersji nie do końca potwierdzona, jak wiele faktów z życia wybitnego naukowca. Przyczyną śmierci był zawał serca, pomimo przewiezienia Profesora do poznańskiego szpitala, jednak było za późno na ratunek. Został pochowany w anonimowym grobie na starym cmentarzu w Kcyni, dopiero w 1998 roku na nagrobku umieszczono tablicę z jego nazwiskiem.

Kalendarium życia profesora Jana Czochralskiego.

23.10.1885 – narodziny
1903 – 1904 – kończy kcyńskie Seminarium Nauczycielskie
1904 – przenosi się do Berlina i rozpoczyna pracę w aptekach
1907 – znajduje zatrudnienie w laboratorium w Allgemeine Elektricitäts-Gesellschaft AEG
1910 – bierze ślub z poznaną na koncercie chopinowskim niemiecką pianistką Margueritą Hasse.
1910 - zdobywa tytuł zawodowy inżyniera chemika ze specjalnością metalurgiczną w Wyższej Szkole Technicznej w Berlinie-Charlottenburgu (?)
1913 – wspólnie z Wichardem von Moellendorfem publikuje pierwszą pracę naukową o krystalografii metali pt. „Technologiczne wnioski z krystalografii metali”
1916 – odnosi swój największy naukowy sukces, odkrywając metodę otrzymywania monokryształów metali
1917 – przenosi się do Frankfurtu nad Menem, by zostać szefem laboratorium metaloznawczego Meallbank u. Metallurgische Gesellschaft AG
1919 – zakłada Niemieckie Towarzystwo Metaloznawcze
1924 – opatentuje odporny na korozję stop łożyskowy zwany metalem „B”, który szybko znajduje szerokie zastosowanie i przynosi Czochralskiemu spore zyski
1925 – opracowuje radiomikroskop
1925 - zostaje prezesem Niemieckiego Towarzystwa Metaloznawczego

1927 – prezydent Ignacy Mościcki zaprasza Czochralskiego do Polski i oferuje mu posadę na Politechnice Warszawskiej
1929 – przenosi się do Polski i obejmuje Katedrę Metalurgii i Metaloznawstwa na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej
1.05.1929 – rozpoczyna organizowanie Działu Metalurgicznego w Instytucie Chemii Przemysłowej w Warszawie
17.11.1929 – otrzymuje tytuł doktora honoris causa Politechniki Warszawskiej
1930 – zostaje profesorem zwyczajnym metalurgii i metaloznawstwa na Wydziale Chemii Politechniki Warszawskiej
1934 – zostaje kierownikiem utworzonego przez siebie Instytutu Metalurgii i Metaloznawstwa Politechniki Warszawskiej
1934-1938 – seria procesów prof. Czochralskiego z oskarżenia prof. Witolda Broniewskiego
12.1939 – uzyskuje pozwolenie od władz niemieckich na uruchomienie Zakładu Badań Materiałów
04.1945 – z powodu donosu oskarżającego o kolaborację trafia do więzienia w Piotrkowie Trybunalskim (śledztwo umorzone)
12.1945 – na mocy uchwały Senat Politechniki Warszawskiej pozbawia prof. Czochralskiego etatu 
1946 – po powrocie do rodzinnej Kcyni prof. Czochralski uruchamia Zakłady Chemiczne BION
22.04.1953 – w poznańskim szpitalu umiera na zawał serca, zostaje pochowany na cmentarzu w rodzinnej Kcyni
06.1993 – Senat Politechniki Warszawskiej przyjmuje uchwałę o włączeniu do dziedzictwa uczelni dorobku naukowego prof. Czochralskiego
29.06.2011 – Senat Politechniki Warszawskiej przyjmuje uchwałę o przywróceniu dobrego imienia prof. Czochralskiego
21.11.2012 – Senat Politechniki przyjmuje uchwałę w sprawie ogłoszenia roku 2013 Rokiem prof. Jana Czochralskiego
7.12.2012 – na mocy uchwały Sejm RP ogłasza rok 2013 Rokiem Jana Czochralskiego

Źródła

  1. Zbiór dokumentów na temat Jana Czochralskiego [http://www.ptwk.org.pl/pol/patron.html]
  2. Paweł Tomaszewski, "Powrót. Rzecz o Janie Czochralskim"
  3. Informacje o Czochralskim [wersja archiwalna WayBackMachine z 20.09.2010] (ang.) [http://web.archive.org/web/20100920120619/http://www.itme.edu.pl/czochralski.htm]
  4. Informacje o Czochralskim i jego dorobku (ang.) [http://www.tf.uni-kiel.de/matwis/amat/elmat_en/kap_6/advanced/t6_1_4.html]
  5. Strona informacyjna, utrzymywana przez rodzinę Jana Czochralskiego [http://www.janczochralski.com/]
  6. Bibliografia pełnotekstowa publikacji profesora Jana Czochralskiego [http://bcpw.bg.pw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=3410]
  7. Paweł Tomaszewski. Jan Czochralski – wybitny metaloznawca. „Foton”. 73 (2), s. 41–44, 2001 [http://www.foton.if.uj.edu.pl/documents/12579485/af589e45-284a-4e9e-8a34-63832c14f03d]
  8. Paweł E. Tomaszewski, "Jan Czochralski - Historia człowieka niezwykłego" [http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Prace_Komisji_Historii_Nauki_PAU/Prace_Komisji_Historii_Nauki_PAU-r2014-t13/Prace_Komisji_Historii_Nauki_PAU-r2014-t13-s57-72/Prace_Komisji_Historii_Nauki_PAU-r2014-t13-s57-72.pdf]
  9. Oficjalny serwis Miasta i Gminy Kcynia [http://www.kcynia.pl/]
  10. Piotr Cieśliński, "Sceny z życia patrioty, którego uznano za zdrajcę" GW 15.07.2011 [http://wyborcza.pl/1,75400,9953629,Sceny_z_zycia_patrioty__ktorego_uznano_za_zdrajce.html?disableRedirects=true]
  11. https://sites.google.com/site/profesorjanczochralski/home
  12. Przemysław Kaniewski, "Jan Czochralski – zapomniany polski wynalazca"
  13. Culture.pl
  14. Ulotka o Janie Czochralskim 
  15. Polskie Radio Jedynka - reportaż "Życie i osiągnięcia prof. Jana Czochralskiego"
 

Menu postaci